Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce

Opis książki:

Dekoracje malarskie pełniły w średniowiecznej architekturze funkcje zdobnicze i dydaktyczne. W romańskich budowlach w Polsce przetrwało bardzo mało malowideł. Tylko o niewielu wiemy, jakie prezentowały programy ikonograficzne. Natomiast z ocalałych drobnych śladów możemy wnosić, że wykonywano malowidła także w niektórych prowincjonalnych jednoprzestrzennych budowlach Śląska i Małopolski. Niestety, znane nam obecnie obiekty, a raczej ich fragmenty, pozwalają jedynie odnotować występowanie tej dziedziny sztuki — jej pełnego obrazu odtworzyć niepodobna.
Malowidła gotyckie zachowały się w bardzo licznych zespolach zabytkowych. Załączony spis obiektów (s. 193) obejmuje 340 budowli, w których często pozostały III - IV fazy dekoracji malarskich, które określamy jako gotyckie. Dlatego możemy dokonać analizy tej dziedziny sztuki w odniesieniu do formy i ikonografii, zarówno malowideł figuralnych, jak i florystycznych, możemy także określić ich funkcje dekoracyjne we wnętrzach, które zdobiły.
Najstarsze obiekty uznane za gotyckie pochodzą z pierwszej połowy XIV wieku, ale tradycje romańskie odczytać można w malowidłach tworzonych w ciągu całego tego stulecia, a niekiedy takźe i później. Odnosi się to do metod prezentacji treści i formy dzieł. Za przykład tego zjawiska posłużyć mogą liczne i długo tworzone przedstawienia Chrystusa w mandorli i Symboli 4 ewangelistów, ukazywane na sklepieniu wiejskich kościołów Śląska do początków XVI w. Taka sama kompozycja zdobi sklepienie katedry w Kamieniu Pomorskim. Wykonana została w archaicznej formie ok. roku 1330. Elementy romańskiego kształtowania postaci widoczne są również w osobach asystujących Ukrzyżowaniu, namalowanych w absydzie tejże budowli. Sztywny, nieco prymitywny linearyzm niektórych malowideł prowincjonalnych zdradza przejmowanie wzorów z epoki poprzedniej. Należą do nich malowidła z Czachowa wykonane przypuszczalnie w pierwszej poł. XIV w. i 3 obiekty małopolskie: Mieronice, Skotniki (faza I) i Bejsce — datowane na drugą połowę tego wieku. Równocześnie jednak od pierwszej połowy XIV stulecia na całym omawianym terenie powstawały obiekty w pełni gotyckie — zarówno formalnie, jak i w odniesieniu do ujęć ikonograficznych. [...]
fragment wstępu

Książka "Gotyckie malarstwo ścienne w Polsce" - Alicja Karłowska-Kamzowa (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Naukowe UAM. Książka posiada 535 stron i została wydana w 1984 r.