Gaz na ulicach. Tom 1-2

Opis książki:

KPN w Krakowie. Stan wojenny 1981-1982.
Strajki, konspiracja niepodległościowa, krwawo tłumione demonstracje. Historie młodych ludzi - zapomnianych dziś bohaterów walki z wojskową juntą. Fascynująca opowieść o stanie wojennym. Bez retuszu. Bez upiększeń. Prawda o tamtych czasach.
Książka pokazuje nie tylko działalność Konfederacji Polski Niepodległej, ale też osób i środowisk dziś zupełnie zapomnianych, które w stanie wojennym w Krakowie odgrywały znaczącą rolę. Powstała po drobiazgowej kwerendzie w archiwach IPN. Materiały SB precyzyjnie skonfrontowano z relacjami uczestników opisywanych wydarzeń, także funkcjonariuszy SB i WSW. Autorzy jako pierwsi opisują mechanizmy pracy operacyjnej SB w aresztach śledczych, w tym działanie Tajnych Współpracowników Celnych. Mroczne historie zza murów aresztów, bohaterska postawa nieraz nastoletnich opozycjonistów, podstępne działanie agentury, relacje z burzliwych walk ulicznych – takiego stanu wojennego nie pokazał dotychczas nikt.
Dwa tomy, łącznie prawie 1000 stron, ponad 200 zdjęć, twarda oprawa.
Fragmenty recenzji prof. dr hab. Antoniego Dudka: W ponad dwadzieścia lat po upadku rządów komunistycznych, historia opozycji w powojennym 45-leciu wciąż jeszcze pełna jest białych plam. Do jednej z największych należy historia Konfederacji Polski Niepodległej – nie tylko pierwszej od lat czterdziestych opozycyjnej partii politycznej, ale i takiej, która już w swojej nazwie eksponowała jako strategiczny cel odzyskanie przez Polskę pełnej suwerenności, utraconej najpierw za sprawą wspólnego ataku III Rzeszy i ZSRS w 1939 r., a później dyktatu jałtańskiego z 1945 r. (...) Tym razem autorzy wzięli na warsztat szczególnie dramatyczny okres stanu wojennego. Nie są zawodowymi historykami, ale jako uczestnicy i bohaterowie opisywanych wydarzeń, z powodzeniem zachowali niezbędny dystans, opierając podstawową narrację na około siedemdziesięciu relacjach działaczy Konfederacji i innych osób zaangażowanych w działalność opozycyjną w stolicy Małopolski. Zgromadzone informacje skonfrontowali nie tylko z istniejącą już literaturą przedmiotu, ale i licznymi materiałami Służby Bezpieczeństwa, uzyskanymi w IPN. To właśnie tą drogą, żmudnej konfrontacji dokumentów z pamięcią świadków, można dziś odtworzyć przybliżony obraz wydarzeń sprzed trzydziestu lat. (...) Książka Lewandowskiego i Gawlikowskiego jest nie tylko oparta na szerokiej bazie źródłowej, dowodzącej dużej pracowitości autorów, ale i dobrze napisana. Przeczytałem ją z prawdziwą przyjemnością, znacząco poszerzając mój stan wiedzy na temat dziejów KPN w Krakowie czasów stanu wojennego, ale i losów ludzi, z których część dane mi było przed laty poznać. Należy im się ze strony Polaków - zwłaszcza najmłodszych, będących beneficjentami wolności, zbyt często uważanej przez nich za stan oczywisty i gwarantowany - pamięć i szacunek. Cykl o historii krakowskiej KPN to znakomity przykład jak można i należy to robić.
Fragmenty recenzji prof. dr hab. Tomasza Gąsowskiego: Dwójka autorów działa trochę jak samozwańczy instytut badawczy, w sytuacji, gdy zawodowi historycy ciągle zwlekają z podjęciem tej ważnej problematyki badawczej. Nurt niepodległościowy, którego głównym, acz nie jedynym, reprezentantem byli Konfederaci, pozostaje do dziś na marginesie opowieści o wolnościowych działaniach Polaków w latach 70. i 80. XX w. (...) Sama opowieść o wydarzeniach rozgrywających się w Krakowie (a częściowo także poza miastem, bo za murami więzień i ośrodków internowania) a także losach ludzi, ich uczestników w ciągu 12 miesięcy roku 1982 jest niezwykle drobiazgowa, plastyczna i sugestywna. Ma ona, rzec można, charakter panoramicznej opowieści o czasach i ludziach (...) Mocną stroną recenzowanego opracowania jest zatem obszerna i szczegółowa faktografia, której zestawienie winno zainteresować również profesjonalnego historyka. Warto przy tym podkreślić, iż odmalowane zostało również tło działań konfederackich w postaci charakterystyki środowisk opozycyjnych w ówczesnym Krakowie. Opracowanie pełni tu rolę swoistego po nich przewodnika. (...) wniosków uogólniających czy tym bardziej ocen i kategorycznych sądów w opracowaniu jest niewiele, a powściągliwość w tej materii godna jest uznania. Mimo mnogości występujących postaci i krzyżujących się wątków, narracja jest klarowna i bardzo interesująca, przykuwająca uwagę czytelnika. Stanowi ona zatem również niemały walor recenzowanego opracowania. Autorom udało się bowiem, co rzadko jest udziałem profesjonalnych historyków, odtworzyć klimat "konspiracyjnego” Krakowa roku 1982 r. Uzyskali to poprzez wplecenie w swą narrację licznych a często także bardzo obszernych fragmentów źródeł (przede wszystkim wspomnień i relacji). Jest to zrobione umiejętnie, dzięki czemu lektura tekstu nie sprawia najmniejszych trudności.

Książka "Gaz na ulicach. Tom 1-2" - Mirosław Lewandowski, Maciej Gawlikowski - oprawa twarda - Wydawnictwo Dar-Point. Książka posiada 985 stron i została wydana w 2011 r.