Garibaldi

Opis książki:

Garibaldi był jednym z najsławniejszych ludzi XIX w. i czasów nowożytnych w ogóle. Popularnością i zasięgiem charyzmatycznej legendy ustępował pierwszeństwa chyba tylko Bonapartemu. Czy należał do najwybitniejszych ludzi epoki to pozostaje już kwestią otwartą. Miał fanatycznych wyznawców, ale także nieprzejednanych, zajadłych przeciwników. Wszedł na zawsze do panteonu narodowych bohaterów zjednoczonej Italii. Już za życia uznano go za jednego z czterech "ojców ojczyzny", tj. twórców państwowej jedności włoskiej. Dla kilku pokoleń demokratów i lewicowców w całej Europie i na świecie był swego rodzaju świętym. Był człowiekiem prostym w myślach, działaniach, sposobie bycia bardzo często aż zbyt prostym... Łatwo można by mu było udowodnić ignorancję, skłonność do uproszczeń, a nawet pewien prymitywizm. A mimo to fascynował ludzi wszystkich klas i odcieni. Te same dwuznaczne cechy jego osobowości przyciągały do niego rzesze plebejskie i bardzo wysublimowane elity. Ten żywy symbol europejskiej demokracji, za jaki uchodził za życia, nie rozumiał i nie znosił demokratycznych instytucji życia społecznego. Do swoich ideowych antenatów zaliczał go Mussolini. Z drugiej strony Marks wyrażał się o nim z irytacją i lekceważeniem. Przy opisie tego barwnego żywota, jakby wyjętego z kart awanturniczej powieści, sprawą najważniejszą i najtrudniejszą jest rozdzielenie rzeczywistości i legendy. Legenda ta rozkwitła już za życia Garibaldiego i w znacznej mierze w efekcie jego świadomych zabiegów. Było w tym bardzo włoskie upodobanie do teatralnych póz, trochę mitomanii, ale też i dużo romantycznej aury wieku. Dzieje garybaldyjskiej legendy mogłyby stać się wdzięcznym tematem osobnego studium. Historyk zobowiązany jest do możliwie krytycznego traktowania wszelkich mitycznych wyobrażeń. Z drugiej jednak strony, właśnie w żywocie takim jak Garibaldiego, samą legendę, sam mit trzeba często uwzględniać w znacznym zakresie jako fakt o znaczeniu nie mniejszym niż fakty rzeczywiście dokonane. Uczone "szkiełko i oko" ominęłoby rzecz, zapewne, najważniejszą niepowtarzalną aurę i koloryt tego życia. Bez nich portret bohatera stałby się tylko wyblakłą starą fotografią. Prawda o Garibaldim z pewnością tkwi gdzieś pomiędzy hagiografią a zapamiętałym "odbrązowianiem". Literatura poświęcona Garibaldiemu stanowi dziś osobną i obszerną bibliotekę. Znaczna jej część przepełniona jest nieopanowanymi pasjami, które bądź wybielają, bądź zaczerniają portret. Mam nadzieję, że ponad sto lat po śmierci bohatera, pasje, w jakie uwikłane było całe jego barwne życie, wygasły na tyle, aby niniejszy ritratto vińle uwzględniał wszystkie blaski i cienie.

Książka "Garibaldi" - Tomasz Wituch - oprawa miękka - Wydawnictwo Ossolineum.