Filozofia oświecenia żydowskiego

Opis książki:

W ciągu półtora wieku (od połowy XVIII do końca XIX) Żydzi stali się dzięki Niemcom pełnymi Europejczykami. Czerpali wiedzę i wzorce z największych zdobyczy ówczesnej wiedzy, uczyli się również filozofii od mistrzów niemieckich zarówno najwybitniejszych, jak pomniejszych. Choć Żydzi byli uczniami Niemców, to żydowskie spojrzenie na Niemców było swoiste. Zwykle każdy uczeń odbiera nauczyciela inaczej, widzi w nim coś innego; niekiedy nawet to, z czego sam nauczyciel nie zawsze zdaje sobie sprawę. Uczniowie z innych kręgów kulturowych często zauważaj ą problemy, których nie widzą zasiedziali uczniowie, dostrzegają pewne wątki, wzbudzające szczególniejsze zainteresowanie. Żydzi czerpali przede wszystkim z wiedzy wielkich nauczycieli, tych samych, którzy byli nauczycielami wszystkich Niemców i Europejczyków, ale zdarzało się, że niektórzy pomniejsi filozofowie stawali się lepszymi nauczycielami, zaś wielcy - ledwie zauważani. Nie wypada przedstawiać uczniów (Żydów) bez mistrzów (Niemców) i opinii o nich, gdyż uczniowie (Żydzi) jawiliby się jako wyrośli "w próżni". W ciągu półtora wieku udało się Żydom nie tylko zmienić mentalność całego narodu, ale nawet wydać własnych mistrzów. Można by postawić pytanie, ilu było filozofów żydowskich w okresie haskali. Czytelnik zakłada bowiem, że w Historii filozofii żydowskiej zostanie przedstawiony zespół wybitnych reprezentantów. Omawiany tu okres jest okresem wyjątkowym, gdyż jego zadaniem było nie tylko tworzenie filozofii, ale całej nowej mentalności, a tu ogromną rolę odegrali nie tylko wielcy teoretycy, ale również działacze i propagatorzy. Haskala wydała niewielu wielkich filozofów, a sporo niewielkich. Jedni i drudzy byli owocem wielkich przemian i luminarzami haskali. Gdyby ograniczyć książkę do ukazania wyłącznie najwybitniejszych filozofów żydowskich, byliby to w haskali berlińskiej: Mojżesz Mendelssohn (1723-1786) na stronach 22-36; w nurcie kantyzmu: Lazarus Bendavid (1762-1832), Sauł Ascher (1767-1822), Salomon Ludwig Steinheim (1789-1822) na stronach 71-89; w nurcie idealizmu: Isaac Ascher Francolm (1788-1849), Salomon Formstecher (1808-1889), Nachman Krochmal (1785-1840), Samuel Hirsch (1812-1875) na stronach 148-191; w nurcie socjalizmu: Moses Hess (1815-1889) i Hermami Cohen (1842-1918) na stronach 243-264; w nurcie neokrytycyzmu: Hermami Cohen, Moritz Lazarus (l 824-1903), Hermami Heyman Steinthal (1823-1899), David Neumark (1866-1924) i Julius Guttmann (1880-1950) na stronach 294-346. O ile owych wielkich przedstawicieli jest niewielu i opisywany tu okres filozofii jest niewielki (gdyż liczy zaledwie 150 lat), to niniejsze opracowanie przedstawia udany eksperyment przemiany narodu, przemiany jego myślenia i stworzenia nowego stereotypu. Autor liczy na to, że czytelnik zauważy udany proces przemiany narodu i wykorzysta ów wzór, gdy poczuje się powołany do dokonywania analogicznych przemian.

Książka "Filozofia oświecenia żydowskiego" - Jerzy Ochman - oprawa miękka - Wydawnictwo UNIVERSITAS.