Estetyka czterech żywiołów. Ziemia, Woda, Ogień, Powietrze

Opis książki:

Wedle tradycji europejskiej żywioły leżą u genezy świata. Czy były pierwsze Kosmologie powiadają, że na początku był Chaos. Co zatem było przed Chaosem Może ciemność Pytania o najpierwotniejszy początek stanowią pułapkę dla ludzkiej myśli, prowadząc ją na manowce. Obok Chaosu w znaczeniu nieokreślonej pustki, istniało także, prawda że znacznie późniejsze, pojęcie Chaosu jako pomieszania czterech żywiołów, znajdujących się w stanie walki. W nurcie postmodernizmu uwydatniane jest zmęczenie kultury symbolicznej, zagubienie współczesnego człowieka w nadmiarze znaczeń. Czy jesteśmy skazani na stałe wytwarzanie nowych znaczeń, oddalając się coraz bardziej od świata rzeczywistego i bezpośredniego doświadczenia Czy można odnaleźć drogę do rzeczy uwolnionych z nagromadzonych kulturowo znaczeń W atmosferze takich pytań i wątpliwości powstawała książka o czterech żywiołach. Chociaż niemożliwe jest wyczerpanie bogactwa wątków, mamy nadzieję, że Estetyka czterech żywiołów daje adekwatny obraz ukazujący trwałą obecność żywiołów w wytworach myśli i wyobraźni mieszkańca ziemi. Podpowiada jak stawić czoło wielowiekowej obecności żywiołów w kulturze europejskiej (także i pozaeuropejskiej, zwłaszcza Bliskiego i Dalekiego Wschodu), jak zmierzyć się, u progu trzeciego tysiąclecia, z problematyką w istocie swej elementarną. Jest coś całkowicie radykalnego w podejściu do estetyki poprzez powrót do substancji, od których filozofia rozpoczynała metafizyczne dociekania i których doświadczenie nigdy nie wygasło. Estetyka czterech żywiołów kieruje estetykę z powrotem ku podstwowym żywiołom stale zmysłowo doznawanym - ziemi, wody, ognia i powietrza. W pełnych inwencji twórczej studiach piątka uczonych prowadzi interdyscyplinarne i interkulturowe badania przechodząc od nieokreśloności znaczeń ku rzeczom prymarnym. Krótkie wprowadzenie redaktorki określa scenę dla tematu książki: jest nią historyczna sytuacja naszego czasu, gdy znaczenia zwielokrotniły się i utraciły swe powiązania ze światem. Cztery żywioły mające starożytne i wielokulturowe źródła pozwalają nam powrócić do percepcji świata przedmiotów i w nowy sposób wiodą nas zarówno do sztuki jak i do zmysłowego doświadczenia w ogóle.(...) Mam nadzieję, że ważny wkład tej książki w badania estetyczne będzie kontynuowany i poszerzany. Arnold Berleant Książka daje czytelnikowi więcej niż obiecuje w swoim tytule. Wiadomo, że nowoczesna, czy nawet ponowoczesna estetyka radykalnie zmieniła przedmiot swoich badań i nie zajmuje się już tylko opisem artefaktów lub ich doświadczania. Wiadomo, że obszar tego, co estetyczne uległ w ostatnich latach znacznemu poszerzeniu i właściwie obejmuje już całą sferę ludzkiego doświadczenia. Okazuje się jednak, że należy doń także i to, co wymyka się ludzkiej wytwórczości, choć nie wymyka się ludzkim marzeniom. O tej właśnie sferze, sferze pierwotnych żywiołów fascynujących wyobraźnię artystyczną opowiada książka Estetyka czterech żywiołów. (...) Widać w niej wyraźnie pewien projekt estetyczny, precyzyjnie przedstawiony przez redaktorkę tomu Krystynę Wilkoszewską. Pisze ona: "w sztuce żywiołów naturalia nie reprezentują niczego, lecz prezentują same siebie, przemawiają nie tyle do oka (zmysłu dystansu), co do zmysłu dotyku (zmysłu kontaktu), nie domagają się pośrednictwa interpretacji, lecz bezpośredniości doświadczenia". To mówiąc współautorka i projektodawczyni omawianego tomu wykracza poza tradycję klasycznej, pokantowskiej estetyki kontemplatywnej i wkracza na obszar estetyki bez granic, estetyki zakorzeniającej człowieka w otaczającej rzeczywistości, a nie oddzielającej go od podziwianej w osobliwym doświadczeniu sfery sztuki. Michał Paweł Markowski Ciało świata złożył Bóg z czterech elementów: wody, ziemi, ognia i powietrza, tak iż w całości zużył każdy z nich. Wielki budowniczy nie pozostawił żadnej cząstki ani żadnego elementu poza światem i w ten sposób zorganizował świat jako jedyną istniejącą, możliwie najdoskonalszą żyjącą Całość, złożoną z doskonałych części i wolną od starości i choroby.

Książka "Estetyka czterech żywiołów. Ziemia, Woda, Ogień, Powietrze" - Krystyna Wilkoszewska (red.) - oprawa twarda - Wydawnictwo UNIVERSITAS. Książka posiada 300 stron i została wydana w 2002 r.