Epoka nowożytna wobec średniowiecza. Pamiątki przeszłości, cudowne wizerunki, dzieła sztuki
Grażyna Jurkowlaniec
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego |
| Rok wyd.: | 2009 |
| Oprawa: | twarda |
| Ilość stron: | 290 s. |
| Wymiar: | 145x210 mm |
| EAN: | 9788322929490 |
| ISBN: | 978-83-2292-949-0 |
| Data: | 2009-02-11 |
Opis książki:
Zmiany artystycznych opraw, a także ocen dawnych obrazów, dokonujące się między reformacją a sekularyzacją, zazębiały się z przemianami historiografii i piśmiennictwa o sztuce. Złożony i niejednoznaczny stosunek do dawnych obrazów i rzeźb został więc potraktowany jako synekdocha rozmaitych postaw wobec średniowiecza w epoce nowożytnej. Reformacja, która ponownie obudziła spór o obrazy i o przeszłość Kościoła, przyczyniła się do powolnych przekształceń wnętrz średniowiecznych świątyń, jednak zarówno katolicy, jak i luteranie wciąż zachowywali i restaurowali wiele elementów dawnego wyposażenia, traktowanych jako pamiątki przeszłości. Dopiero po wojnie trzydziestoletniej, zwłaszcza w XVIII stuleciu, liczne średniowieczne dzieła padły ofiarą gruntownych barokizacji kościołów, jednak niektóre obrazy – przede wszystkim czczone jako cudowne wizerunki – właśnie wówczas umieszczono w nowych oprawach architektoniczno-rzeźbiarskich. W drugiej połowie XVIII w. odkryto wreszcie wartość artystyczną dawnych obrazów i figur, budzących już wcześniej zainteresowanie kolekcjonerów i podróżników, co zbiegło się w czasie z krystalizowaniem się nowej dyscypliny akademickiej – historii sztuki.
Grażyna Jurkowlaniec uzyskała doktorat na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego w roku 2000 i odtąd pracuje jako adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2004 r. współredaguje czasopismo "Ikonotheka”, jest autorką książki Chrystus Umęczony. Ikonografia w Polsce od XIII do XVI wieku, Warszawa 2001, licznych artykułów naukowych poświęconych różnym aspektom sztuki religijnej późnego średniowiecza oraz epoki nowożytnej oraz kilku obszernych recenzji, a także przekładów z języka niemieckiego oraz włoskiego (m.in. tekstów Erwina Panofsky’ego i Umberta Eco). Wygłaszała referaty na konferencjach naukowych i sympozjach w Polsce, jak również w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji i w Kanadzie. Stypendystka Fundacji Lanckorońskich (Rzym, 2003 i 2007), Andrew W. Mellon East-Central European Research Fellows Program (Wissenschaftskolleg zu Berlin, 2005/2006) oraz Geisteswissenschaftliches Zentrum Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas (GWZO) an der Universität Leipzig (2007).
Książka "Epoka nowożytna wobec średniowiecza. Pamiątki przeszłości, cudowne wizerunki, dzieła sztuki" - Grażyna Jurkowlaniec - oprawa twarda - Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. Książka posiada 290 stron i została wydana w 2009 r.
Spis treści:
WSTĘP
Przedmiot badań, ramy terytorialne i czasowe
Stan badań
Cele pracy
WPROWADZENIE. PRZESZŁOŚĆ JAKO PRZEDMIOT SPORU
Renesans, reformacja i nowa wizja przeszłości
Badanie przeszłości i spory wyznaniowe
Historyczne argumenty w sporach o obrazy
Obrazy jako argumenty w sporach historycznych
Część I. RECEPCJA
Rozdział 1. ZMIANY WYPOSAŻENIA KOŚCIOŁÓW I LOSY DAWNYCH DZIEŁ
Granice ikonoklazmu
Średniowieczne wyposażenie kościołów luterańskich do połowy XVI wieku
Skutki „drugiej reformacji” dla średniowiecznego wyposażenia kościołów
Średniowieczne wyposażenie kościołów katolickich w dobie reformy trydenckiej
Średniowieczne wyposażenie kościołów ewangelickich po wojnie trzydziestoletniej
Średniowieczne wyposażenie kościołów katolickich po wojnie trzydziestoletniej
Średniowieczne wyposażenie kościołów w 2. połowie XVIII wieku
Rozdział 2. RESTAURACJE I PRZEKSZTAŁCENIA OBRAZÓW I FIGUR
„Restauracja” w epoce nowożytnej
Uzupełnienia i dodatki
Rozdział 3. PRZEKSZTAŁCENIA I ADAPTACJE NASTAW OŁTARZOWYCH DO POŁOWY XVII WIEKU
Średniowieczne nastawy ołtarzowe w kościołach katolickich
Średniowieczne nastawy ołtarzowe w kościołach luterańskich
Różnice wyznaniowe i wspólnota tradycji artystycznej
Rozdział 4. ADAPTACJE ŚREDNIOWIECZNEGO WYPOSAŻENIA KOŚCIOŁÓW PO POŁOWIE XVII WIEKU
Adaptacje dawnych tryptyków w kościołach luterańskich
Recepcja średniowiecza w ewangelickiej pobożności pasyjnej
Fragmenty dawnych nastaw w ambonach i ołtarzach kazalnicowych
Nastawy powstające w wyniku kilkakrotnych uzupełnień dawnych dzieł
Część II. TWÓRCZOŚĆ
Rozdział 1. OBRAMIENIA DAWNYCH OBRAZÓW I FIGUR KULTOWYCH OD PÓŹNEGO ŚREDNIOWIECZA DO POŁOWY XVII WIEKU
Teologia i estetyka obrazu kultowego
Obrazy i ich obramienia w późnym średniowieczu
Obramienia dawnych obrazów kultowych w Rzymie do połowy XVII wieku
Bel composto
Obramienia dawnych obrazów i figur kultowych po północnej stronie Alp w 1. połowie XVII wieku
Rozdział 2. OBRAMIENIA DAWNYCH OBRAZÓW I FIGUR KULTOWYCH W EUROPIE ŚRODKOWEJ PO POŁOWIE XVII WIEKU
Średniowieczny obraz w barokowym ołtarzu
Średniowieczny obraz w barokowym kościele
Część III. OPINIE
Rozdział 1. PRZESZŁOŚĆ I KULT
Per antichita e miracoli. Dawność i cudowność jako kryteria decydujące o koronacjach obrazów maryjnych
Dawne obrazy maryjne w sanktuariach dynastycznych, państwowych i narodowych
Obrazy, relikwie i pamiątki
Rozdział 2. WARTOŚĆ ESTETYCZNA
Vecchia maniera greca, goffa e sproporzionata. Ocena sztuki dawnej we włoskiej historiografii artystycznej XIV–XVI wieku
Veneranda antiquitas. Dawne malarstwo jako wzór prostoty i symbol początków w apologii obrazu sakralnego
Cosa pretiosa per pittura greca. Starożytnictwo, kolekcjonerstwo i zmiana oceny sztuki średniowiecznej w XVII i XVIII wieku
Altt und abschaeulich – auf alte manier hubsch gemalet. Opinie wizytatorów
KONKLUZJE
Część i całość: dawny obraz w nowym obramieniu
Wtopienie i wyodrębnienie: dawne dzieło a nowy smak epoki Przyswojenie i reinterpretacja: dawne obrazy jako argumenty w sporach i pamiątki przeszłości
ZAKOŃCZENIE. DAWNE OBRAZY JAKO ZABYTKI I DZIEŁA SZTUKI
Bibliografia
Summary
Indeks osób
Indeks miejscowości
Spis ilustracji