Edda młodsza prozaiczna

Opis książki:

Książka jest ilustrowana 46 oryginalnymi XIX-wiecznymi grafikami Frederika Sandersa przedstawiającymi germańskich bogów i bohaterów.

Fragment książki:
Najdalej na północ wysunięty skrawek Europy, wyspa lodowców i wulkanów, starożytna Ulthima Thule – Islandia, czyli dosłownie Ziemia Lodu, przeciętnemu człowiekowi mimowolnie kojarzy się z tajemniczym światem starogermańskich bogów i bohaterów. A to za sprawą dwu wybitnych dzieł literatury średniowiecznej – Eddy starszej, poetyckiej i Eddy młodszej, prozaicznej, na kartach których opisano świat, który już dawno pogrążył się w mroku pradawności, ale jednak – dzięki owym księgom - nie został zapomniany. Islandia została zasiedlona bardzo późno. Dopiero w VII wieku zaczynają na nią przybywać pierwsi osadnicy, mnisi chrześcijańscy z Irlandii. Zamieszkują oni w tym spokojnym, oddalonym od zgiełku i problemów doczesności ustroniu, aby nie zaprzątając sobie głów żadnymi światowymi sprawami, móc lepiej służyć Bogu. I przez około dwa stulecia żyje się im na Islandii spokojnie i zapewne – wedle średniowiecznych standardów – wygodnie. Wiek IX, a właściwie jego druga połowa, sprowadzają na wyspę norweskich wikingów, którym w ojczyźnie pod rządami króla Haralda Pięknowłosego1 nie zawsze żyje się bezpiecznie. Wikingowie wypierają mnichów – dla tych dwu grup narodowościowych i religijnych za ciasno jest na tej ziemi. I – paradoksalnie, wyspa która została skolonizowana przez chrześcijan staje sie na nowo pogańska i jest tą ostoja pogaństwa jeszcze długie lata. Islandia od tej pory na stałe już wypada ze strefy wpływów irlandzkich, a zostaje wpisana w strefę wpływów skandynawskich. I taki stan rzeczy trwa do dziś. A chociaż sama wyspa znajduje się z daleka od Skandynawii, to właśnie tutaj rodzi się skandynawska literatura. Literatura owa powstała w języku islandzkim, który wyodrębnił się z jednego z dawnych narzeczy norweskich. Bardzo interesujące i godne podkreślenia jest to, iż literacki język islandzki – podobnie jak i pismo oparte na alfabecie łacińskim - powstał bardzo wcześnie, bo już w wieku XII/XIII. I co nie mniej ciekawe – od tamtej pory, po dziś dzień, nie uległ żadnym zasadniczym zmianom i przeobrażeniom, dlatego współcześni mieszkańcy Ziemi Lodu nie mają najmnieszego problemu ze zrozumieniem swojej średniowiecznej narodowej literatury. Pierwszym i najstarszym dziełem tej ostatniej jest Edda starsza, zwana także Eddą poetycką. Jej powstanie datuje sie na okres między rokiem 900 a 1050 i uważa, że nie wyszła spod pióra jednego autora, lecz stanowi zbiór utworów różnych poetów. Średniowieczny manuskrypt tej Eddy odnaleziono bardzo późno, bo dopiero w XVII wieku. Trafił on około 1640 roku w ręce biskupa Brynjolfura Sveinssona, który podarował go królowi Danii. Następnym dziełem jest nosząca islandzki tytuł SNORRA-EDDA, PRÓSAEDDA czyli Edda Snorriego, Edda prozaiczna autorstwa islandzkiego poety i historyka Snorriego Sturlusona (1179-1241). Ta Edda jest jakby podręcznikiem dla poetów, w której autor wielokrotnie cytuje obszerne fragmenty Eddy poetyckiej, starszej. To właśnie dzięki Snorriemu Sturlusonowi zachowała się pamięć o tej ostatniej. Uważa się, że Edda Snorriego została napisana między rokiem 1215 a 1223. Składa się ona z trzech części: pierwsza z nich nosi tytuł Gylfaginning. Jest - to mitologia nordycka, druga – zawiera objaśnienia obrazów poetyckich, ułożone w formie pytań i odpowiedzi. Wreszcie na koniec część trzecia, która stanowi zbiór reguł poetyckich. Najstarszy rękopis dzieła Snorriego, noszący tytuł Bók thessi heitir Edda, przechowywany jest w bibliotece w Uppsali, w Szwecji. Na koniec kilka słów na temat postaci autora Eddy prozaicznej. Snorri Sturluson urodził się w roku 1179, zmarł zaś dnia 23 września 1241. Od roku 1206 mieszkał w Reykholt. Był nie tylko poetą, historykiem, ale i politykiem. Działał czynnie w islandzkim Althingu – parlamencie, któremu nawet dwukrotnie przewodniczył. W roku 1218 poparł norweskiego króla Haakona IV Starego2, który chciał Islandię podporządkować swemu berłu. Niestety - Snorri później zmienił zdanie i ostatecznie opowiedział sie przeciw władcy. Ten ostatni, w odwecie, kazał go zamordować. Stało się to 23 września 1241 w domu poety w Reykholt. W niniejszej książce zaprezentowany został przekład Eddy młodszej autorstwa Joachima Lelewela, stanowiący drugą część dzieła: Edda: to jest Księga religii dawnych Skandynawii mieszkańców / starą semundińską w wielkiej części tłóm., nową Snorrona skrócił Joachim Lelewel, Wilno 1828. Poza tłumaczeniem Lelewela na kartach książki zacytowano także obszerne fragmenty islandzkiego oryginału dzieła Snorriego Sturlusona. Ma to przede wszystkim pomóc zainteresowanemu czytelnikowi na zapoznanie się z oryginalna pisownią imion bogów i bohaterów, które w przekładzie Lelewela zostały dość mocno zniekształcone. [...] Gylf król Szwedzki, za wesołe śpiewanie, podarował pewnej podróżnej niewieście, tyle w swym państwie ziemi, ile przez noc i dzień czterech wołów w koło oborać zdoła. Ta kobieta była to Geffiona z Asów. Z północnego kraju olbrzymów idąc, wzięła cztery woły; jej synowie z olbrzymów, założyli do pługa, który szedł tak szeroko i głęboko rozwalał ziemię, że w skibę, wpadło morze i niemałą część ziemi porywając, od lądu oderwało. Gdy się w swej ziemi Geffiona umocowała, nadała jej nazwisko Selund (morska ziemia).

Książka "Edda młodsza prozaiczna" - Joachim Lelewel (tłum.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Armoryka. Książka posiada 96 stron i została wydana w 2009 r.