Dzieje Żydów w Polsce 1848-1914

Opis książki:

Dzieje polskich Żydów są ważkim fragmentem zarówno historii Polski i Polaków, jak i historii Żydów oraz dziejów powszechnych. Ten, z pozoru oczywisty, fakt kryje w sobie wiele znaków zapytania. W obowiązujących u nas szkolnych podręcznikach historii o przeszłości polskich Żydów nie ma, poza epoką Holocaustu, prawie ani słowa. Wydaje się więc, iż nie wszyscy historycy mają świadomość tej oczywistości. Dlaczego Być może przyczyny tego stanu rzeczy wiążą się ze stosunkami polsko-żydowskimi, tak burzliwymi, iż - świadomie czy też nie - wymazuje się pamięć o nich. Potwierdzenie tej opinii odnajdujemy w pracach historyków żydowskich. W większości z nich dzieje Żydów w Polsce zostały zaliczone do żydowskiej martyrologii, wielowiekowego zmagania się z wrogością całego chrześcijańskiego świata. Szczęśliwie istnieje grupa prac, m. in. Artura Eisenbacha, Jakuba Goldberga, Aliny Całej, Zofii Borzymińskiej i Rafała Żebrowskiego, przezwyciężających ów schemat, niemniej jednak w obiegowej, zarówno polskiej jak i żydowskiej opinii, Polacy i Żydzi nadal się nie lubią. Za ten stan rzeczy odpowiedzialne są w sumie obie strony, w tym miejscu autora interesują wyłącznie przyczyny polskiego zaniedbania. W swych poszukiwaniach autor zajął się burzliwym i arcyciekawym okresem 2 pół. XIX stulecia, z jego czternastoletnim dopełnieniem, poprzedzającym wybuch I wojny światowej, w wieku następnym - epoką ostatecznego formowania się w Europie Środkowo-Wschodniej społeczności narodowych i jednocześnie czasem wielkich przemian modernizacyjnych, likwidacji pozostałości ustroju stanowego, przekształceń gospodarczych, społecznych i kulturowych. Polska nowoczesna tożsamość narodowa dojrzewała w tym okresie w bardzo specyficznych warunkach, różnych w każdym z trzech zaborów. Każde z państw zaborczych charakteryzował odmienny rytm życia ekonomicznego i społecznego, inne były także ich zamiary wobec Polaków. Każde na swój sposób, w innym tempie usiłowało zunifikować zagarnięte polskie terytoria z własnym organizmem państwowym. Polacy, nie godząc się z tym stanem rzeczy, na każdy kryzys okupującego kraj zaborcy odpowiadali zrywem narodowym - powstaniem, rewolucją - zawsze przegranymi na polu bitewnym i w konsekwencji przynoszącymi wzrost ucisku narodowego. Polska tożsamość narodowa rozwijała się w wyjątkowo niekorzystnych warunkach - niepewności jutra, oczekiwaniu na nowe ciosy i represje. Sytuacja ta sprzyjała utrwaleniu w pamięci społecznej zmitologizowanych wspomnień dawnej chwały, potęgi, odniesionych w przeszłości zwycięstw nad dzisiejszymi władcami. W stosunku do Prus i Rosji dodatkowo podkreślano, i to z wyjątkową siłą, polską odmienność wyznaniową. Słabość polskiego mieszczaństwa powodowała, iż ideologia stanu dobrze urodzonych rolników decydowała o wartościach uznawanych za ogólnonarodowe. W powszechnej opinii warstwa szlachecka była opoką polskości, a jej klasowo-stanowe interesy uważano za niepodważalne. Znaczna część Polaków dojrzewała narodowo w przekonaniu, że nigdy nic dobrego nie spotka ich od barbarzyńskich, zniewolonych duchowo Rosjan czy przesiąkniętych duchem materializmu mieszczańskich Niemców. Konserwatyzm utrudniał im przyswajanie jakichkolwiek nowinek, czy to dotyczących możliwości bardziej racjonalnego gospodarowania, czy też sfery ducha: nowych prądów kulturalnych, doktryn politycznych i społecznych. Nowoczesność pociągała jedynie nielicznych, poruszonych zaobserwowaną różnicą między ich ojczystym zaściankiem a zasobnymi stolicami europejskimi.

Książka "Dzieje Żydów w Polsce 1848-1914" - oprawa miękka - Wydawnictwo Żydowski Instytut Historyczny, Instytut Naukowo-Badawczy.