Cmentarz na Rossie

Opis książki:

wstęp Andrzej Przewoźnik tekst Edmund Małachowicz zdjęcia Krzysztof Hejke Wydawca: Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, s. 132 Album został poświecony słynnej wileńskiej nekropolii - cmentarzowi na Rossie, który jest świadectwem i przypomnieniem wielości wielonarodowej, wielokulturowej i wielowyznaniowej Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
"Spoczywają tu ludzie, którzy tworzyli dzieje miasta w epoce porozbiorowej niewoli, powstańczych zrywów, krwawych zmagań wojennych i okresu niepodległości. Ludzie, którzy na trwałe znaleźli swe miejsce w życiu i kulturze obu narodów. Także ci, którzy zmuszeni represjami zaborcy opuszczali miasto, by - nawet u schyłku życia - wrócić i spocząć wśród swoich, na wileńskiej Rossie.
Wśród figurujących na nagrobkach licznych nazwisk wileńskiej profesury, artystów, malarzy, kompozytorów, miejskich urzędników i polityków; ludzi różnych stanów, wyznań i profesji, na wileńskiej Rossie spotykamy również ocalałe pozostałości grobów osób, które swe życie złożyły na ołtarzu Ojczyzny. To groby żołnierzy polskich z walk o Wilno i w obronie Ziemi Wileńskiej przed nawałą bolszewicką w latach 1919 i 1920 oraz tych, którzy polegli w szeregach Armii Krajowej wyzwalając mia-sto spod hitlerowskiej okupacji w lipcu 1944 roku. Na nagrobkach do dnia dzisiejszego zachowały się ślady po-cisków, które padały w tamtych dniach na cmentarz. Tu wreszcie leżą obok siebie ci, którzy przed dziesiątkami lat stali po dwu stronach barykady; Polacy i Litwini. Równe szeregi niedawno odbudowanych - staraniem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa - grobów świadczą o tym, że właśnie na cmentarzach rodzi się prawdziwe pojednanie między ludźmi i narodami.
Symbolem i jakby klamrą spinającą te fragmenty dziejów Rossy jest otoczone żołnierskimi grobami Mauzoleum "Matka i Serce Syna". Tu złożono serce zmarłego 12 maja 1935 roku Wielkiego Syna Ziemi Wi-leńskiej i Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego obok prochów jego Matki, Marii z Billewiczów Piłsudskiej, przeniesionych - zgodnie z życzeniem Syna - z Sugint na Żmudzi. Mimo zawieruchy dziejowej Mauzoleum ocalało w stanie niemal nienaruszonym do dziś, sta-nowiąc miejsce pielgrzymek licznych Polaków, przybywających do Wilna". (Andrzej Przewoźnik, fragment Wstępu).
Książka poprzedzona jest wstępem Andrzeja Przewoźnika, sekretarza generalnego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, tekstem Edmunda Małachowicza: historia cmentarza, osoby i osobowości pochowane na Rossie, sztuka nagrobna, jej twórcy, inskrypcje grobowe, uroczyste pogrzeby. Współczesny stan cmentarza dokumentują artystyczne zdjęcia Krzysztofa Hejke.

Książka "Cmentarz na Rossie" - Edmund Małachowicz - oprawa twarda - Wydawnictwo Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.