Chińska Republika Ludowa we współczesnych stosunkach międzynarodowych

Opis książki:

Wstęp

Chińska Republika Ludowa należy obecnie do jednych z kluczowych państw na świecie mających ogromny wpływ na gospodarkę globalną oraz na stosunki międzynarodowe. Coraz częściej wskazuje się na jej wielkomocarstwowe aspiracje oraz rzeczywiste środki, dzięki którym mogą one znaleźć pełne urzeczywistnienie. Krótki okres hierarchicznego modelu ładu międzynarodowego, w którym pierwszoplanową rolę miały odegrać Stany Zjednoczone, wydaje się zakończony, a w konsekwencji wyłania się nowa międzynarodowa konfiguracja - ład multibiegunowy, w którym ewidentnie Ch RL odgrywa rolę jednego z filarów.

Praca zespołu naukowo-badawczego Katedry Studiów Politycznych Kolegium Ekonomiczno Społecznego SGH dotyczy wielowymiarowych relacji Ch RL z poszczególnymi regionami bądź państwami na świecie. Celem badania jest ukazanie roli i pozycji Chin w relacjach bi- i multilateralnych, jak również prześledzenie znaczenia Szanghajskiej Organizacji Współpracy. Rozległość relacji oraz ich charakter stanowią jednoznaczny i niepodważalny dowód, iż mamy do czynienia z mocarstwem, którego obecność jest pożądana dla stabilizacji sytuacji na świecie.

Badanie koncentruje się na spojrzeniu na problem przez pryzmat Chin, a więc pozwala ukazać cele, jakie przyświecają działaniu Państwa Środka na forum międzynarodowym, uzyskać odpowiedź na hierarchizację ich interesów oraz wskazać na punkty kontrowersyjne, jak np. w dwustronnych relacjach ze Stanami Zjednoczonymi czy z Federacją Rosyjską. Istotną częścią jest analiza stosunków Ch RL z Unią Europejską, drugim po Stanach Zjednoczonych partnerze handlowym.

Zespół badawczy postawił w swej pracy kilka podstawowych pytań badawczych, a mianowicie: w jaki sposób kwestie gospodarcze oddziałują na polityczne i vice versa, w jaki sposób gospodarczy gigant, jakim są obecnie Chiny, postrzega forum międzynarodowe i jak hierarchizuje własne interesy, jakie trendy decydują o wciąż zwiększającej się roli politycznej i gospodarczej Chin, czy, a jeśli tak, to w jakim stopniu Chiny mogą i są w stanie oddziaływać na procesy globalizacyjne.

W badaniach zastosowano metodę analizy dostępnych materiałów źródłowych oraz nowatorskich opracowań zagranicznych i polskich. Zdając sobie sprawę, iż w miarę upływu czasu materiał ten będzie wzbogacany, a także ujawniany do szerszego wglądu, autorzy zastrzegają sobie prawo do podejmowania własnej interpretacji procesów politycznych i gospodarczych z pozycji Ch RL, opierając je na dostępnej obecnie bazie źródłowej, co oznacza, że w późniejszym czasie pewne sformułowania i koncepcje mogą ulec zmianie.

Praca składa się z dziesięciu odrębnych rozdziałów analizujących poszczególne problemy polityki chińskiej. Otwiera je część poświęcona, budzącym wciąż wiele kontrowersji, relacjom Chin kontynentalnych z Tajwanem, które mają wymiar nie tylko lokalny, ale również międzynarodowy, angażując w sposób czynny dyplomację Stanów Zjednoczonych. Wciąż nierozstrzygnięta kwestia prawnego statusu wyspy stanowi jeden z bardziej kuriozalnych przykładów we współczesnych stosunkach międzynarodowych. Nie mniej priorytet relacji gospodarczych, dla których równowagą jest przyjęcie pewnych zasad określających status Tajwanu, wydaje się łagodzić napięcie na linii Tajpej-Pekin.

W rozdziale drugim dokonano analizy funkcjonowania i roli Ch RL we współczesnych międzynarodowych stosunkach politycznych. Całościowy, syntetyczny przegląd ich działania na forum organizacji międzynarodowych ma kluczową uwagę dla zrozumienia międzynarodowej pozycji Chin oraz ich rosnącego znaczenia w kształtowaniu ładu międzynarodowego, którego siłą rzeczy Ch RL musi stać się filarem.

Rozdział trzeci to kompleksowa analiza stosunków pomiędzy Chinami a kontynentem afrykańskim, gdzie od pewnego czasu daje o sobie znać wzmożona aktywność polityki chińskiej, po pierwsze jako alternatywnej dla państw europejskich i Stanów Zjednoczonych oraz dla organizacji międzynarodowych, których dotychczasowa pomoc okazała się niewspółmierna w stosunku do potrzeb. Oczywiście nie kierując się pobudkami altruistycznymi, obecność chińska ma charakter czysto pragmatyczny i nastawiona jest na konkretne zyski natury gospodarczej i politycznej, niemniej należy to traktować jako punkt zwrotny w chińskich planach rozwoju mocarstwowości i aktywności na skalę globalną.

Podobnie przedstawiają się relacje Ch RL z regionem Azji Centralnej, gdzie względy gospodarcze (m.in. ropa naft owa) przeplatają się z korzyściami politycznymi, zwłaszcza w kontekście możliwości oddziaływania na politykę rosyjską. Zagadnieniom tym poświęcono rozdział trzeci. Złożoność stosunków obu partnerów, sięgająca jeszcze ideologicznej jedności z lat pięćdziesiątych ubiegłego stulecia, ma na celu zanalizowanie priorytetów chińskich i oczekiwań wobec Rosji, nadal istotnego czynnika zarówno w Azji, jak i Europie. Dopełnieniem tego jest pozycja Chin w Szanghajskiej Organizacji Współpracy oraz możliwości wpływania na politykę regionalną poprzez jej struktury. Relacje z krajami Ameryki Łacińskiej i Afganistanem mają dość szczególny charakter. W pierwszym przypadku jest to wykorzystywanie amerykańskich resentymentów, co przynosi wymierne korzyści i pozwala postrzegać Chiny w kategorii zupełnie odmiennego od USA mocarstwa, którego polityka opiera się przede wszystkim na priorytecie gospodarczym. Afganistan natomiast z punktu widzenia Pekinu to przede wszystkim problem polityczny, poprzez który można ukazać niezależność własnych celów w stosunku do międzynarodowej społeczności, której koncepcje wobec tego kraju, stworzone zresztą w Waszyngtonie, wydają się nie spełniać pokładanych oczekiwań.

Istotnym fragmentem są bilateralne relacje ze Stanami Zjednoczonymi, z jednej strony konkurentem, z drugiej sojusznikiem, jako że w wymiarze stosunków gospodarczych obaj gospodarczy giganci stają się w coraz większym stopniu odpowiedzialni za gospodarkę globalną i zachodzące w niej trendy i procesy. Podstawowym pytaniem w tej materii pozostaje kwestia stworzenia pewnego stałego mechanizmu pozwalającego na trwałą regulację stosunków dwustronnych, w którego ramach kontrowersje byłyby rozwiązywane w drodze procedur i dialogu, a nie decyzji o charakterze odwetowym. Wszelkie kontrowersje prowadzące do decyzji natury politycznej są bowiem zagrożeniem dla gospodarczej stabilizacji na świecie. Wiąże się to bardzo ściśle z pogłębiającym się procesem współzależności obu krajów.

Ostatnią część poświęcono relacjom z Unią Europejską, postrzeganym przez pryzmat takich problemów, jak partnerstwo strategiczne czy zagadnienia klimatyczne. To ostatnie należy do grona kwestii o charakterze gospodarczym, niemniej degradacja środowiska naturalnego w dynamicznie rozwijających się Chinach przestaje już ograniczać się do partykularnych interesów samych Chin. Z kolei strategiczne partnerstwo z krajami Unii Europejskiej ma ogromne znaczenie w kontekście stabilizacji gospodarki globalnej, albowiem wzrost obrotów handlowych z UE ukazuje znaczenie tego rynku dla gospodarki chińskiej.

Książka "Chińska Republika Ludowa we współczesnych stosunkach międzynarodowych" - Piotr Ostaszewski (red.) - oprawa miękka - Wydawnictwo Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. Książka posiada 246 stron i została wydana w 2011 r.