Bizantyńsko-ruskie miniatury Kodeksu Gertrudy
Małgorzata Smorąg-Różycka
| Dane szczegółowe: | |
| Wydawca: | Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| Oprawa: | twarda |
| Ilość stron: | 284 s. |
| Wymiar: | 210x298 mm |
| EAN: | 9788323317036 |
| ISBN: | 83-233-1703-8 |
| Data: | 2001-01-13 |
Opis książki:
Cividale del Friuli, malowniczo położone w niewielkiej alpejskiej dolinie, szczyci się wieloma wspaniałymi świadectwami swej przeszłości. Od 1229 roku należy do nich również Kodeks Gertrudy, obecnie własność Museo Acheologico Nazionale di Cividale del Friuli. Rękopis ten, niezwykły pięknem ottońskich i bizantyńsko-ruskich iluminacji, swój obecny artystyczny kształt zawdzięcza Gertrudzie, córce króla Polski, Mieszka II. Księżna Gertruda, otrzymany od matki psałterz z ostatniej ćwierci IX wieku, dopełniła własnymi modlitwami i pięcima miniaturami wykonanumi w Kijowie, gdzie spędziła niemal całe życie, poślubiona księciu Izjasławowi Jarosławowiczowi. Wykształcona w duchu łacińskiej pobożności, nie pozostała obojętna wobec nowych doświadczeń, w tym także artystycznych, jakich dostarczał jej Kijów, nazywamy wówczas "najświetniejszą ozdobą Grecji" (clarissimus decus Greciae). Powstałe z jej inspiracji dzieło stało się jeszcze jednym swiadectwem uniwersalizmu cywilizacji chrześcijańskiej, od zarania grecko-łacińskiej.
Książka "Bizantyńsko-ruskie miniatury Kodeksu Gertrudy" - Małgorzata Smorąg-Różycka - oprawa twarda - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Spis treści:
I. Wstęp
Kodeks Gertrudy - wprowadzenie
Kilka uwag w kwestii nazwy
Modlitwy Gertrudy
Miniatury Gertrudy i ich usytuowanie w Kodeksie
Dzieje Kodeksu do roku 1229
Kodeks Gertrudy w świetle badań
II. Ikonografia i treści ideowe Miniatur Gertrudy
Wątek książęco-rodowy
1. Modlitwa do św. Piotra (fol. 5v)
Gertruda:
Księżna-matka
Pobożna fundatorka
Przedstawienia proskynezy i jej wymowa ideowa
Skruszona penitentka
Dawid pierwowzorem pokutującego cesarza
Książę Jaropełk i jego żona
Św. Piotr: charakterystyka ikonograficzna
Apostoł, patron książęcej rodziny i orędownik pokutnej modlitwy
2. Koronacja Jaropełka i Kunegundy
Ikonograficzne i ideowe źródła przedstawień koronacji władcy w sztuce średniowiecznej
Dwie formuły cesarskiej koronacji: indywidualna jedynowładcy i zbiorowa rodu (dynastyczna)
Struktura ikonograficzna przedstawienia w Kodeksie Gertrudy:
Chrystus w majestacie
Książęca para
Święci orędownicy
Pierwowzór ideowy: kompozycja fundacyjna w soborze Sofijskim w Kijowie
Korony pierwszych władców Rusi kijowskiej
Wątek religijny
Boże Narodzenie i Ukrzyżowanie: dyptykowe wyznanie wiary ?
1. Boże Narodzenie (fol. 9v)
2. Ukrzyżowanie (fol. 10)
3. Tronująca Matka Boska z Emmanuelem (fol. 41)
Tronująca Kyriotissa
Założenie soboru Pieczerskiego w tradycji Paterykowej
Dedykacja: z nadania Matki Boskiej w Blachernach
Lokalizacja: wskazana przez Boga objawiającego się „w słupie ognia z nieba”
III. Artystyczny rodowód
Dwie maniery: malarsko-monumentalna i dekoracyjno-miniaturowa
Linearno-płaszczyznowy styl w malarstwie okresu późnomacedońskiego
Obramienia kompozycji
Inskrypcje
Dwaj malarze Miniatur Gertrudy:
Malarz I. – grecki mozaicysta (?) i Malarz II. – kijowski iluminator
Zakończenie
Modlitewnik Gertrudy
Kijów w czasach księżnej Gertrudy
Streszczenia
Źródła
Bibliografia
Spis ilustracji
Indeks