Betlejem krakowskie. Dzieje szopki krakowskiej

Opis książki:

Boże Narodzenie to najpiękniejsze chrześcijańskie święto religijne. Zawsze towarzyszy mu atmosfera radości i miłości oraz wiele tradycyjnych zwyczajów, obrzędów i rytuałów. Nam to święto kojarzy się przede wszystkim z szopką, choinką, kolędami, pierwszą gwiazdką i wigilijnym stołem. Każde z tych zjawisk ma w świecie chrześcijańskim swoją własną historią i legendą, ustalone treści i formę. Wprowadzenie sceny adoracji Dzieciątka Jezus w kościołach katolickich przypisuje się świętemu Franciszkowi. temat ten niezwykle blisko każdemu wierzącemu okazała się także wyjątkowo inspirujący i mimo, że Ewangelie dość szczegółowo go opisują, powstało ogromne bogactwo przedstawień sceny Narodzenia. Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie i krakowskie Wydawnictwo M oddaje Państwu do rąk album zatytułowany - Betlejem krakowskie. Autorzy zapoznają czytelnika z szopkami Krakowa i ich historią, poprowadzą po ulicach miasta mistrzowsko uchwyconych w fotografii i dzięki współczesnej technice, przeniosą do bajkowego zaułka zbudowanego ze słynnych szopek krakowskich, by znów potem pozwolić na delektowanie się szczegółami każdej z nich. FRAGMENT Rozwit zwyczaju prezentowania jasełek w kościołach nastąpił w Polsce w XVII i XVIII w., w okresie Kontrreformacji w związku z nasileniem akcji misyjnej Kościoła katolickiego. Duchowni tego Kościoła wprawnie posługiwali się obrazem i sztuką teatralną w dziele nauczania niepiśmiennych mas, a epoka malowniczego i pompatycznego baroku szczególnie sprzyja rozwojowi parateatralnych widowisk teatralnych widowisk religijnych, co jasełkom dodało rozmachu i dekoracyjności. Dla potrzeb dydaktyczno-katechetycznych poszerzono wówczas krąg prezentowanych w jasełkach postaci biblijnych i wprowadzono nowe sceny ilustrujące poszczególne wydarzenia dramatu Bożego Narozdenia. Zwyczaj inscenizowania tych dodatkowych scen w wielu kościołach utrzymywany jest do dzisiaj, a liczba odtwarzanych epizodów zależy od lokalnych tradycji. W kościołach krakowskich największa różnorodność inscenizacji występuje we wspomnianych jasełkach SS Klarysek, w których sceny zmieniane są w cyklu świąt Bożego Narozdenia aż pięć razy, prezentując kolejno: adorację dzieciątka przez pasterzy, wydarzenia rzezi niewiniątek, uroczystość obrzezania i nadania imienia Jezusowi, pokłon Trzech Króli i ofiarowanie w świątyni. W domach krakowskich mieszczan statyczne jasełka, określane jako domowe, pojawiły się już w wieku XVII, o czym świadczą przechowywane w miejskim archiwum zapisy w inwentarzach dóbr, sporządzonych po śmierci miejscowych kupców. Z informacji zawartych w inwentarzach dowiadujemy się, że jasełka ustawiane w okresie świąt Bożego Narodzenia w domach liczyły od kilku do kilkudziesięciu drewnianych polichromowanych figurek, mierzących od kilku do kilkunastu centymetrów. W skład domowych jasełek wchodziły postacie św. Rodziny i innych osób adorujących Dzieciątko Jezus oraz figurki zwierzęce: wół, osioł, owce, wielbłądy i lwy, ponadto dekoracje w formie dzrewek i panoram miasta namalowanych na płótnie. Włoskie nazwiska większości byłych właściecieli takich jasełek poświadczają włoskie pochodzenie zwyczaju ustawiania jasełek nie tylko w kościołach, ale i w domach nie upowszechniła się w Krakowie szerzej, być może z racji wysokich kosztów takich figurek. Ustąpiły one rychło miejsca tańszym, małym stajenkom betlejemskim, zamkniętym w oszklonych skrzyneczkach, z figurkami św. Rodziny, odlanymi z wosku lub zrobionymi z masy papierowej.

Książka "Betlejem krakowskie. Dzieje szopki krakowskiej" - Anna Kozieł, Jacek Kubiena - oprawa twarda - Wydawnictwo M.