Azja Wschodnia na przełomie XX i XXI wieku. Studia i szkice. Tom 1. Przemiany polityczne i społeczne. Tom 2. Stosunki międzynarodowe i gospodarcze

TOM I

PRZEDMOWA (Krzysztof Gawlikowski)

WPROWADZENIE

• Azja Wschodnia po drugiej wojnie światowej i znaczenie przełomu lat 80. i 90. XX w. (Krzysztof Gawlikowski)
Kwestie terminologiczne - zakres pojęcia „Azja Wschodnia"
Przełom lat 1980-1990 jako cezura historyczna
Tło historyczne azjatyckich konfliktów zbrojnych okresu zimnej wojny i ich rezultaty
Konfrontacja radziecko-chińska
Cechy szczególne zimnowojennej konfrontacji w Azji Wschodniej
Problem demontażu komunizmu w Azji
Ważniejsze kwestie ze sfery stosunków międzynarodowych

KRAJE AZJI PÓŁNOCNO-WSCHODNIEJ W LATACH 90. XX W. I NA POCZĄTKU XXI W.

Chiny - rozwój i fundamentalne przemiany

CHIŃSKA REPUBLIKA LUDOWA
• Procesy transformacji w Chińskiej Republice Ludowej (Krzysztof Gawlikowski)
Specyficzne cechy Chin i makrohistoryczne przeobrażenia
Gigantyczne rozmiary kraju, jego zróżnicowanie i wielkie wyzwania
Problem tożsamości chińskiej i jej przemiany w XX w.
Problem ciągłości historycznej i głębokich przemian cywilizacji chińskiej
Stosunek do komunizmu w Chinach i jego historyczne uwarunkowania Reformy Deng Xiaopinga
Przyspieszenie reform pod koniec lat 90. i nowe zagrożenia
Mity dotyczące Chin

Hongkong
• Hongkong u progu XXI w. (Andrzej Chojnowski, Jan Rowiński)
Sytuacja polityczna
Sytuacja gospodarcza
Integracja z ChRL i pozycja Hongkongu w regionie
Uwagi końcowe

Tajwan
• Spory o status wyspy i procesy transformacji pod koniec XX w. (Krzysztof Gawlikowski)
Charakterystyka kraju i dziedzictwo przeszłości
Kontrowersje dotyczące statusu Tajwanu i „jedności Chin"
Kwestia tożsamości Tajwańczyków i ich poglądy na przyszłość wyspy
Natura tajwańskiego systemu politycznego i jego transformacji
• Przejęcie władzy na Tajwanie przez opozycję - mechanizmy przemian i implikacje (Wojciech Ostrowski)
Procesy demokratyzacji jako zerwanie z tradycją
Specyfika procesów transformacji na Tajwanie
Tajwanizacja Guomindangu i walki z tym związane
Ewolucja systemu partyjnego w latach 1987-2000
• Gospodarka Tajwanu na przełomie XX i XXI w. (Andrzej Chojnowski) Przeobrażenia strukturalne lat 90.
Problemy związane z przystąpieniem do WTO
Integracja z gospodarką ChRL

Rozwój i przemiany innych państw regionu

JAPONIA
• W cieniu kryzysu. Przemiany wewnętrzne w ostatniej dekadzie XX w. (Elżbieta Potocka)
Kryzys ekonomiczny lat 90.
Koniec japońskiego egalitaryzmu
Zmiana modelu zatrudnienia
Koniec dożywotniego zatrudnienia
Nowe zjawiska
Bankructwa
Obniżenie poziomu życia?
Obszary biedy
Kryzys społeczny
Pojawienie się konfliktu pokoleń
Zagubiona młodzież
Nieprzystające do rzeczywistości szkolnictwo
Potrzeba zmian
Patologie społeczne
Agresja w szkole
Erozja moralności
Problemy polityczne
Strukturalna korupcja
Uwagi końcowe

KOREA
• Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna - zarys najważniejszych problemów lat 90. (Waldemar Jan Dziak)

• Republika Korei - triumfy i rozczarowania (Jarosław Książek)
Uwagi wstępne
Od autorytaryzmu ku demokracji
Dawni opozycjoniści na drodze ku władzy
Południowokoreański model „przekazywania władzy"

MONGOLIA
• Mongolia - między dwoma sąsiadami (Elżbieta Potocka)
Gospodarka
Koszty transformacji
Perspektywy

AZJA POŁUDNIOWO-WSCHODNIA I WYSPY PACYFIKU

• Kraje Azji Południowo-Wschodniej w epoce dramatycznych przemian (Krzysztof Gawlikowski przy współpracy Adama Jelonka, Jarosława Smulskiego)
Dziedzictwo epoki zimnej wojny w Azji Południowo-Wschodniej i cechy specyficzne regionu
Przemiany polityczne i postępy demokratyzacji w latach 90.

Filipiny
Birma
Tajlandia
Indonezja
Malezja
Singapur
Brunei
Indochiny: Wietnam, Laos i Kambodża
Emigracja chińska w Azji Południowo-Wschodniej
Dylematy wyboru drogi rozwoju

• Kryzys finansowy końca lat 90. w Azji Południowo-Wschodniej - jego konsekwencje i postępy integracji w ramach ASEAN (Adam Jelonek, Jarosław Smulski)
Kryzys finansowy lat 1997-1998 - geneza, przebieg i konsekwencje
Umacnianie ASEAN i wzrost jego znaczenia
Przemiany w sytuacji politycznej wyspiarskich państw południowego Pacyfiku (Małgorzata Ławacz)
Uwarunkowania społeczno-ekonomiczne
Struktura etniczna
Konflikty i kryzysy polityczne
Papua-Nowa Gwinea
Fidżi
Wyspy Salomona
Nowa Kaledonia

INDEKS OSÓB I NAZW GEOGRAFICZNYCH

TOM II

STOSUNKI MIĘDZY PAŃSTWAMI REGIONU

• Stosunki chińsko-japońskie w latach 90. - aspekty polityczne i gospodarcze (Robert Jakimowicz)

• Półwysep Koreański w polityce Chin - stosunki z państwami koreańskimi (Jan Rowiński)
Główne etapy polityki Chin wobec Korei
Stosunki ChRL z KRLD w latach 90.
Stosunki Chin z Republiką Korei w latach 90.
Nieoficjalne kontakty Republiki Korei z Tajwanem
Załącznik. Ważniejsze wydarzenia w stosunkach ChRL z państwami koreańskimi
KRLD
Republika Korei

• Stosunki Chin z republikami Azji Centralnej (Stanisław Zapaśnik)
Okres pierwszy: od uzyskania niepodległości do połowy 1996 r.
Okres drugi: od lipca 1996 r. do 11 września 2001 r.
Okres trzeci: po 11 września 2001 r.
Problemy rozszerzenia Szanghajskiej Organizacji Współpracy

• Chiny a Azja Południowo-Wschodnia (Małgorzata Ławacz)
Początek nowego etapu współpracy na przełomie lat 80. i 90.
Rozwój stosunków Chin z regionem w latach 90.
Stosunki dwustronne z krajami regionu w latach 90.
Malezja
Tajlandia
Indonezja
Filipiny
Singapur
Kraje Półwyspu Indochińskiego
Birma (Myanmar)
Współpraca gospodarcza Chin z krajami ASEAN
Rola ChRL we współpracy regionalnej
Perspektywy

• Japonia w poszukiwaniu nowej pozycji w społeczności międzynarodowej (Elżbieta Potocka)
Koniec ery pacyfizmu

` Potrzebna normalna armia
Wzrost nastrojów nacjonalistycznych
Imperialne symbole
Podręcznikowa wojna
Poszukiwanie nowego kierunku
Rozliczenie z przeszłością
Stosunki z państwami regionu
Japonia-Chiny
Japonia-Republika Korei
Japonia-KRLD
Japonia-Rosja
Japonia-ASEAN

• Priorytety i kluczowe kierunki polityki zagranicznej Australii (Beata Stoczyńska)
Azja
Japonia
Chiny
Korea Południowa i KRLD
Indonezja
Pozostałe kraje ASEAN
Stany Zjednoczone
Ein-opa
Współpraca regionalna i międzynarodowa
Polityka pomocy zagranicznej
Wnioski końcowe

SPORY GRANICZNE I KONFLIKTY TERYTORIALNE

• Spory graniczne i konflikty terytorialne w Azji Wschodniej u progu XXI w. (Jan Rowiński)
Spory i konflikty terytorialne w rejonie Azji Północno-Wschodniej
ChRL-KRLD
KRLD-Republika Korei
Japonia-Republika Korei
Japonia-Chiny (ChRL, Republika Chińska na Tajwanie)
Japonia-Korea-Chiny
Japonia-Rosja
Rosja-Chiny
Azja Centralno-Południowa
Chiny-Indie
Chiny-Pakistan
Indie-Bangladesz
Chiny-Bhutan
Chiny-Afganistan
Nowe republiki Azji Centralnej
ChRL-Kazachstan
ChRL-Kirgistan
ChRL-Tadżykistan
Inne sporne kwestie graniczne
Morze Południowochińskie
Spór chińsko-wietnamski o Archipelag Paracelski
Wielostronny spór o Archipelag Spratły
Chiny-Wielnam
Inne spory terytorialne w Azji Południowo-Wschodniej
Birma (Myanmar)
Filipiny
Indonezja
Sinagapur
Tajlandia
Kambodża

POLITYKA MIĘDZYNARODOWA

• Region Azji i Pacyfiku w polityce międzynarodowej (Edward Haliżak)
Zasadnicze problemy regionu i jego nowe formy funkcjonowania
Pozycja ChRL i jej stosunki ze Stanami Zjednoczonymi
Problem podzielonych Chin i nowy etap stosunków Tajwanu z kontynentem
Podział Korei i perspektywy jego przezwyciężenia
Rada Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku wobec kryzysu gospodarczego w Azji
Wschodnioazjatycki multiiateralizm
Unia Europejska a państwa Azji Wschodniej
Stosunki Unii Europejskiej ze Stowarzyszeniem Państw Azji Południowo- -Wschodniej
Geneza, struktura i funkcje międzyregionalnego dialogu ASEM
Nowe miejsce Rosji w regionie Azji i Pacyfiku
Zaangażowanie Rosji w sprawy regionu Pacyfiku
Potencjał rosyjskiego Dalekiego Wschodu
Redefinicja interesów Rosji w regionie
Tożsamość odrodzonej Rosji a jej rola w regionie Pacyfiku

PROBLEMY GOSPODARCZE AZJI WSCHODNIEJ I POLITYKA POLSKI WOBEC REGIONU

• Azja w polskiej polityce zagranicznej - zadania u progu XXI w. (Bogdan Góralczyk)

• Stosunki Polski z krajami Azji i Pacyfiku - 1989-2003 (Tomasz Łukaszuk) Główne tendencje i procesy
Stosunki Polski z wybranymi państwami regionu
Stosunki z Australią
Stosunki z Chinami
Stosunki z Japonią
Stosunki z Republiką Korei
Stosunki z Koreą Północną
Stosunki z Malezją
Stosunki z Indonezją
Stosunki z Singapurem
Stosunki z Tajlandią
Stosunki z Filipinami
Stosunki z Wietnamem
Stosunki z Kambodżą
Stosunki z Laosem
Stosunki z Mongolią
Stosunki z Birmą (Myanmar)
Stosunki z Nową Zelandią

• Rozwój gospodarczy krajów Azji-Pacyfiku - implikacje dla stosunków gospodarczych z Polską (pod red. Kazimierza Starzyka)
Słowo wstępne (Kazimierz Starzyk)
Gospodarki krajów Azji Południowo-Wschodniej na przełomie stuleci (Ewa Oziewicz)
Uwagi ogólne
Rola rządów w rozwoju gospodarczym państw Azji Południowo-Wschodniej
Indonezja
Singapur
Malezja
Tajlandia
Filipiny
Brunei
Wietnam
Laos
Kambodża
Birma (Myanmar)
Handel zagraniczny krajów ASEAN
Współpraca krajów Azji Południowo-Wschodniej z Polską

Rozwój gospodarczy i handel zagraniczny ChRL - implikacje dla polsko-chińskich stosunków gospodarczych (Kazimierz Starzyk)
Wstęp
Elementy transformacji gospodarki ChRL
Długofalowe tendencje rozwojowe gospodarki ChRL
Fazy rozwoju gospodarki ChRL
Czynniki wzrostu PKB
Potencjał innowacyjny
Handel zagraniczny
Droga ChRL do członkostwa w WTO i jego implikacje
Droga do członkostwa
Główne problemy negocjacyjne
Implikacje członkostwa ChRL w WTO
Stosunki gospodarcze Polska-ChRL
Podstawy traktatowe polsko-chińskich stosunków gospodarczych
Polsko-chińskie stosunki gospodarcze
Dostęp do rynku chińskiego

Polsko-japońskie stosunki gospodarcze w latach 90. (Bogusława Drelich-Skulska)
Uwagi wstępne
Rozwój stosunków gospodarczych Polski i Japonii
Polsko-japońska wymiana handlowa w latach 90.
Inwestycje japońskie w Polsce
Wnioski dla Polski

Stosunki gospodarcze Polski z Republiką Korei - uwarunkowania i per- spektywy (Roman Gurbiel, Kazimierz Starzyk)
Wprowadzenie
Kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego Korei
Tendencje rozwojowe
Handel zagraniczny
Podstawy traktatowe polsko-koreańskiej współpracy gospodarczej
Rozwój polsko-koreańskiej wymiany handlowej
Inwestycje bezpośrednie Korei Południowej w Polsce
Koreańskie inwestycje zagraniczne
Charakterystyka inwestycji koreańskich w Polsce
Perspektywy polsko-koreańskiej współpracy gospodarczej
Wnioski
Stosunki gospodarcze Polski z Wietnamem - uwarunkowania i perspek- tywy (David Durkee, Roman Gurbiel)
Wprowadzenie
Kierunki rozwoju społeczno-gospodarczego Wietnamu
Tendencje rozwojowe
Handel zagraniczny
Znaczenie zagranicznych inwestycji bezpośrednich dla handlu zagra- nicznego Wietnamu
Podstawy traktatowe handlu zagranicznego Wietnamu
Wpływ kryzysu azjatyckiego na handel zagraniczny Wietnamu
Rozwój polsko-wietnamskiej wymiany handlowej
Wnioski dla Polski
Problematyka rozwoju współpracy Polski z krajami Azji Wschodniej - na przykładzie Korei Południowej (Jarosław Książek)
Wprowadzenie
Korea Południowa - między polityką a gospodarką

UWAGI KOŃCOWE (Krzysztof Gawlikowski)

ANEKSY
• Absolwenci polskich uczelni, doktoranci i doktorzy w swoich krajach - próba bilansu (Bogdan Szymański)
Wymiana studentów i stażystów
Absolwenci

• Przygotowanie Polski do współpracy z krajami Azji-Pacyfiku (pod red. Małgorzaty Ławacz)
Główne ośrodki badawcze i akademickie, kadra naukowa oraz kształcenie specjalistów (Małgorzata Ławacz, Elżbieta Potocka)
Sinologia
Japonistyka
Koreanistyka
Azja-Pacyfik
Współpraca naukowo-techniczna placówek polskich z placówkami w Azj (Elżbieta Potocka)
Chiny
Japonia
Republika Korei
Inne
Zasoby muzealne i biblioteczne (Elżbieta Potocka)
Azjatyckie centra kultury i informacji (Elżbieta Potocka)
Inne instytucje związane z regionem Pacyfiku (Elżbieta Potocka)

• Region Azji-Pacyfiku w tabelach (Władysław Góralski)
Tabela l. Region Azji-Pacyfiku (obszar i ludność)
Tabela 2. Kraje i terytoria regionu Azji-Pacyfiku (wybrane dane społeczno-ekonomiczne)
Tabela nr 3. Udział krajów i terytoriów regionu Azji-Pacyfiku w handlu światowym (1970-2000)
Tabela 4. Handel między krajami regionu Azji-Pacyfiku i jego udział w ogólnym eksporcie i imporcie
Tabela 5. Obroty handlowe między krajami regionu Azji-Pacyfiku w 2000 r. - eksport
Tabela 6. Obroty handlowe między krajami regionu Azji-Pacyfiku w 2000 r. - import

BIBLIOGRAFIA
AUTORZY
INDEKS OSÓB I NAZW GEOGRAFICZNYCH