Arcana nr 70-71 (4-5)/2006

Opis książki:

Tyle zmian na politycznej scenie w Polsce i tyle nowych znaków zapytania na scenach życia międzynarodowego, a my znów wracamy do historii? A jednak - zachęcamy. Warto może dowiedzieć się, jak Prezydent Rzeczypospolitej widzi w perspektywie historycznej godność i wielkość państwa, któremu ma służyć. Jak w tej perspektywie wyglądają najdotkliwsze problemy tego państwa, wyzwania, przed którymi ono staje.
Jednym z układów odniesienia dla tej refleksji jest - tak dla prezydenta Kaczyńskiego, jak i dla premiera Kaczyńskiego - polityczna spuścizna Józefa Piłsudskiego. Kto zechce poznać przedstawioną tutaj rekonstrukcję politycznej wizji Marszałka, ten przekona się, jak trafny może ona stanowić trop do zrozumienia nie tylko przeszłości II RP, ale także istoty projektu IV RP. Ważniejsze jednak z czysto historycznego punktu widzenia są zebrane w tymże bloku obszerne materiały dokumentujące najambitniejszy zamysł Piłsudskiego: próbę stworzenia swoistego Wschodniego Imperium Narodów. Autor tego ostatniego określenia, Michał Rómer, był zarazem głównym uczestnikiem planu włączenia Litwy do owego Imperium. Publikowane tutaj zapisy z jego Dziennika, przedstawiające jego misję do środowisk politycznych Litwy wiosną 1919 roku i jej załamanie okazują się jednym z najważniejszych źródeł do zrozumienia polityki wschodniej (nazywanej czasem w uproszczeniu federacyjną) Piłsudskiego. Inny jej aspekt, związany ze stosunkiem do Rosji i pytaniem o możliwość ustalenia z nią trwałego modus vivendi, przedstawia korespondencja "rosyjskiego łącznika" Piłsudskiego, Karola Wędziagolskiego z Piotrem Wandyczem. Odsłaniają się w niej nie tylko realizowane w roku 1920 plany zbudowania "trzeciej", demokratycznej Rosji z Borysem Sawinkowem na czele, ale także zasadnicze pytanie, które stawia po latach współtwórca tych planów: czy Polskę stać na tak wielkomocarstwowe projekty, czy to "długa i śmiertelna w wielu wypadkach choroba", czy też pewne zobowiązanie (nie tylko historyczne, ale i geopolityczne), od którego uchylać się nie powinna?
Drugi wielki blok tego numeru stawia innego rodzaju pytania: o sens i cenę transformacji PRL w III RP, transformacji planowanej i kontrolowanej (choć nie do końca). Raz jeszcze wraca pytanie o historyczną rolę Lecha Wałęsy, na którą rzuca tutaj snop światła zapis niezwykle długiej, zasadniczej rozmowy, jaką po wypuszczeniu przewodniczącego "Solidarności" z internowania przeprowadzili "odpowiedzialni" pułkownicy SB. Jeszcze bardziej frapujący od strony historii politycznych koncepcji opozycji lat osiemdziesiątych jest zbiór dokumentów z rozmów, jakie z oficerami SB prowadził w latach 1985-1989 Jacek Kuroń w czasie kolejnych przesłuchań. Szerszy kontekst tych materiałów, które odsłaniają kulisy politycznej transformacji, przypomina publikacja swoistej metodologii niszczenia Kościoła przez pozyskiwanie w nim "współpracowników" przez SB. To jeszcze jeden wśród, niestety wracających także współcześnie, wątków historii, którą trzeba poznać, spróbować zrozumieć, ale nie zapomnieć.

Książka "Arcana nr 70-71 (4-5)/2006" - oprawa miękka - Wydawnictwo ARCANA.