Apteka Braci Bonifratrów. Porady medyczne i ziołolecznicze

Opis książki:

Zakon Bonifratrów znany jest w Polsce przede wszystkim od strony ziołolecznictwa. W ciągu ostatnich kilku lat ten wizerunek zaczyna się zmieniać w związku z faktem, że wraca on w Polsce do swojej tradycyjnej działalności. Jest nią lecznictwo w szerokim znaczeniu tego słowa: prowadzenie szpitali, aptek i innych placówek o charakterze medycznym i opiekuńczym. Ta zmiana znajduje teraz wyraz w publikacjach Zakonu, które oprócz temetyki ziołoleczniczej poruszają także problemy zdrowia od strony ściśle medycznej. Celem książki, która została napisana przez lekarza internistę z Zakonu Bonifratrów i brata ziołolecznika jest przybliżenie problematyki zdrowia w sposób jak najbardziej przystępny.
FRAGMENT

Cukrzyca

Rys historyczny badań nad cukrzycą

Cukrzyca była chorobą znaną już w starożytności. Pierwsze wzmianki o niej zawierają księgi wybitnych lekarzy indyjskich. W III wieku p.n.e. Demetriusz z Apamei w Azji Mniejszej wprowadził określenie - diabetus (wielomocz), zaś w I wieku n.e. Aatreusz z Kapadocji podał opis choroby, który niewiele różni się od aktualnie znanego klinicznego obrazu cukrzycy. Zarówno wówczas, jak i przez wiele wieków zalecenia dietetyczne, mniej lub bardziej trafne, były jedynym sposobem postępowania leczniczego w cukrzycy. Dopiero ok. 100 lat temu przełomowe prace uczonych, Mehringa i Minkowskiego, którzy udowodnili związek między usunięciem trzustki u psa a wystąpieniem cukrzycy, dały początek lawinowemu postępowi badań nad tą chorobą. Zostały one uwieńczone wspaniałym osiągnięciem – wprowadzeniem do leczenia insuliny, leku, któremu miliony ludzi z cukrzycą zawdzięczają życie.
Dalszy postęp dotyczył wprowadzenia na rynek farmaceutyczny insuliny o przedłużonym działaniu (lata 30. tego wieku), następnie insuliny o wysokim stopniu oczyszczenia, nazwanej insuliną monokomponentną (skrót MC) w latach 70. Miało to na celu w dużym stopniu wyeliminowanie różnych reakcji alergicznych, które zdarzały się nierzadko przy iniekcjach insuliny, zawierającej pewną ilość zanieczyszczeń w postaci obcych substancji białkowych. Kolejnym milowym krokiem było wprowadzenie do leczenia insuliny tzw. ludzkiej (HM), mającej taki sam skład aminokwasowy jak występująca w naturze w organizmie człowieka. Stało się to możliwe głównie dzięki postępom inżynierii genetycznej, gdyż insulina ta produkowana jest w komórkach popularnych bakterii E. coli lub drożdży.

Cukrzyca chorobą społeczną

Cukrzyca jest chorobą, która od dawna cieszy się niezmiennie dużym zainteresowaniem przedstawicieli nauk medycznych. Wynika to przede wszystkim z faktu, że jest schorzeniem o dużym rozpowszechnieniu, a jej występowanie wiąże się ze znacznym obciążeniem zdrowotnym jednostki i społeczeństwa. Oblicza się, że na świecie choruje ok. 100 mln ludzi, w tym 20 mln wymaga regularnego podawania insuliny. W Polsce choruje ok. 2–3% społeczeństwa. Z tych względów możemy zaliczyć ją do tzw. chorób społecznych.
Do niedawna sądzono, że istotą choroby jest po prostu niedobór insuliny. Dziś wiemy, że takie określenie jest nie odpowiadającym prawdzie uproszczeniem, gdyż pod pojęciem cukrzycy kryje się w istocie wiele chorób o różnej przyczynie i objawach chorobowych, których wspólny mianownik stanowi podwyższony poziom cukru we krwi i ewentualnie obecność cukromoczu. Mogą one przebiegać z niedoborem insuliny, jak i jej prawidłowym poziomem, a także – co zdarza się w cukrzycy typu II – z nadmiarem insuliny we krwi. Ważną, charakterystyczną cechą wspólną jest także występowanie po latach trwania cukrzycy przewlekłych i groźnych powikłań w postaci zmian naczyniowych (tzw. mikro- i makroangiopatii) oraz uszkodzenia układu nerwowego. Te powikłania, szczególnie szybko postępujące u osób ze źle uregulowanym poziomem cukru we krwi, decydują o pojawieniu się objawów uszkodzenia różnych narządów organizmu (praktycznie każdy narząd jest w jakimś stopniu dotknięty chorobą), które głównie manifestują (objawiają) się zaburzeniami funkcji nerek, narządu wzroku, mózgu, serca i kończyn dolnych.

Klasyfikacja

Cukrzyca typu I, czyli insulinozależna

Jest wynikiem zniszczenia 90% ogólnej liczby komórek beta trzustki, wytwarzającej insulinę, w wyniku czego występuje bezwzględny niedobór tego hormonu. We krwi chorych wykrywa się niewielkie, często śladowe ilości insuliny. Ten typ stanowi ok. 10% wszystkich przypadków cukrzycy i najczęściej występuje u ludzi młodych poniżej 30. roku życia (stąd popularna nazwa: cukrzyca młodzieńcza).
Przyczyną choroby, jak się obecnie przyjmuje, jest zakażenie wirusowe uszkadzające komórki ß trzustki. Wywołuje to w swoiście podatnym organizmie zaburzenia odporności (autoimmunizacja), doprowadzając do postępującego niszczenia (martwicy) tych komórek. Początkowo proces ten przebiega bez uchwytnych objawów chorobowych, gdy jednak osiągnie on punkt krytyczny (85–90% zniszczonych komórek), objawy pojawiają się najczęściej dość nagle i w krótkim czasie osiągają znaczne nasilenie. Jeśli chory nie otrzyma w tym wypadku pomocy medycznej w ciągu kilku dni, może dojść nawet do zgonu. Charakterystycznymi symptomami naprowadzającymi na obecność choroby jest nadmierne pragnienie i oddawanie dużych ilości moczu, występujące niemal w każdym przypadku. Inne typowe objawy to chudnięcie mimo dobrego apetytu, uczucie suchości w jamie ustnej, suchość skóry, świąd, zmiany na skórze. Symptomami szczególnie groźnymi, świadczącymi o bardzo znacznym zaawansowaniu procesu chorobowego, są zaburzenia przytomności, z utratą logicznego kontaktu słownego, i ostatecznie śpiączka cukrzycowa, stanowiąca bezpośrednie zagrożenie życia.

Cukrzyca typu II, czyli dorosłych (insulinoniezależna)

Stanowi 90% przypadków cukrzycy, a więc jest zdecydowanie najczęstszą postacią tej choroby. Występuje u ludzi dorosłych (stąd nazwa), na ogół powyżej 40. roku życia, chociaż sporadycznie może pojawić się w młodym wieku.
Przyczyną choroby nie jest, jak w poprzednim typie, zniszczenie komórek wydzielających insulinę, ale przede wszystkim genetycznie uwarunkowana oporność (tzw. insulinooporność) komórek organizmu człowieka na obecną we krwi insulinę. Insulina jest produkowana początkowo nawet w nadmiarze, ale jej działanie na komórki jest nikłe – glukoza we krwi nie jest prawidłowo wychwytywana przez tkanki i metabolizowana (zużytkowywana); stąd – hiperglikemia (nadmiar glukozy we krwi), często z glikozurią, tj. obecnością w moczu (prawidłowy mocz nie zawiera cukru). Duży wpływ na zachorowalność w cukrzycy typu II wywierają czynniki genetyczne (w ponad 25% przypadków chorzy na cukrzycę podają występowanie tej choroby u innych członków rodziny). Na to, aby choroba się ujawniła, najczęściej potrzeba jednak pewnych niekorzystnych czynników środowiskowych, wśród nich pierwsze miejsce zajmuje otyłość. Aż 70% chorych z cukrzycą typu II to ludzie otyli. Inne czynniki predysponujące do ujawnienia się cukrzycy to: starszy wiek, bezczynność ruchowa, płeć żeńska, przebycie dużej liczby ciąż.
Typowym przykładem "cukrzyka” jest więc otyła kobieta, wieloródka, po 50. roku życia, u której w rodzinie ktoś cierpiał na tę chorobę. Stopień prawdopodobieństwa istnienia cukrzycy lub jej rozwinięcia się z biegiem lat w takim wypadku wynosi aż 90% (!).
Objawy kliniczne w tej postaci cukrzycy pojawiają się z reguły w mniejszym nasileniu i wolniej. Oprócz pragnienia i wielomoczu dominują: świąd sromu, paradontoza jamy ustnej, zmiany bakteryjne (czyraczność) lub grzybiczne na skórze, choroba wieńcowa lub zaburzenia widzenia (tzw. retionopatia cukrzycowa). Ostre powikłanie w postaci śpiączki występuje rzadko.

Cukrzyca wtórna zwana niekiedy cukrzycą typu III

Jest to postać o dobrze znanej przyczynie, gdyż występuje w wyniku innego schorzenia. Klasycznym przykładem jest resekcja trzustki z powodu np. guza lub jej rozległe uszkodzenie spowodowane przewlekłym zapaleniem. Innym przykładem cukrzycy wtórnej mogą być guzy, składające się z komórek wydzielających hormony działające przeciwstawnie do insuliny, np. hormon wzrostu (wywołuje chorobę zwaną akromegelią), hormony sterydowe (choroba Cushinga), adrenalinę lub noradrenalinę (guz chromochłonny). Najczęstszą przyczyną tej postaci choroby jest jednak działanie uboczne, diabetogenne, leków z grupy hormonów kory nadnerczy (np. Encorton, Encortolon, Dexametazon), stosowanych w leczeniu ciężkiej postaci astmy, choroby reumatycznej lub innej, wymagającej terapii tymi lekami.

Rozpoznanie

W każdym przypadku pojawienia się niewyjaśnionych objawów opisanych wyżej należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku cukrzycy. Nie zawsze wystarcza wtedy oznaczenie cukru we krwi. Nierzadko potrzebne jest przeprowadzenie prostego, znacznie czulszego testu, wykrywającego cukrzycę jeszcze w fazie bezobjawowej, mianowicie testu tolerancji glukozy ("krzywa cukrzycowa”). Cukier we krwi oznacza się w tym badaniu 3-krotnie: na czczo, w 1 i 2 godziny po spożyciu określonej dawki glukozy.
Prawidłowe wyniki testu u dorosłych (przy najczęstszym sposobie pobierania krwi, tj. z żyły):
glikemia na czczo – poniżej 5,6 mmol/l (tj. 100 mg%)
glikemia po 1 godz. – poniżej 10 mmol/l (tj. 180 mg%)
glikemia po 2 godz. – poniżej 7,8 mmol/l (tj. 140 mg%).
Oznaczenia wyższe sugerują nietolerancję glukozy lub cukrzycę.
Badanie to wykonujemy nie tylko u pacjentów z objawami chorobowymi, ale wskazane jest ono również u osób z wysokim ryzykiem zachorowania na cukrzycę. Do takich należą np. ludzie:
• otyli, po 40. roku życia, szczególnie z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy,
• pacjenci z chorobą wieńcową, z zawałem serca lub bez przed 50. rokiem życia,
• chorzy przed 50. rokiem życia z objawami miażdżycy kończyn dolnych (40% prawdopodobieństwa cukrzycy) lub udarem mózgu (70% prawdopodobieństwa),
• osoby z podniesionym poziomem lipidów w surowicy lub kwasu moczowego (50%),
• kobiety rodzące dzieci z dużą masą ciała (powyżej 4,2 kg).

Leczenie

Obejmuje 5 grup działań:
1. Leczenie dietetyczne.
2. Hipoglikemizujące (tzn. obniżające poziom glikemii) za pomocą insuliny lub leków doustnych hipoglikemizujących.
3. Leczenie wysiłkiem fizycznym.
4. Społeczna i psychologiczna rehabilitacja.
5. Specjalne kształcenie zdrowotne.
Ostatni punkt zyskuje w nowoczesnym leczeniu coraz więcej na znaczeniu, biorąc pod uwagę, że w wielu wypadkach dobrze zaznajomiony ze swoją chorobą pacjent, mając do dyspozycji testy na oznaczenie glikemii i glikozurii, jest w stanie sam w pewnym zakresie decydować o dawkowaniu insuliny. Jest to obecnie metoda, która daje najlepsze możliwości właściwego uregulowania cukrzycy i zapobiegania ostrym i przewlekłym jej powikłaniom. Warunkiem powodzenia jest wysoki poziom samowyszkolenia (edukacji), dobra współpraca z lekarzem, regularna samokontrola badań laboratoryjnych.

Leczenie dietetyczne

Powinno uwzględniać dobór odpowiedniej wartości energetycznej dziennej racji pokarmowej. Każdemu pacjentowi indywidualnie oblicza się dobowe zapotrzebowanie energetyczne, które zależy od masy ciała należnej (czyli fizjologicznej normy dostosowanej do płci, wieku i wzrostu) oraz rodzaju wykonywanej pracy. Temu celowi służą specjalne tabele. Chory z otyłością winien dostosować się do wymagań diety redukcyjnej (odchudzającej). Równie ważny jest skład jakościowy diety, w ramach określonego zapotrzebowania energetycznego. Najważniejsze zasady to: eliminacja sacharozy (czyli cukru) i alkoholu, zwiększenie ilości jarzyn (przynajmniej w 3 posiłkach dziennie), ograniczenie białka, szczególnie zwierzęcego, u dorosłych do 0,6–0,7 g/kg należnej masy ciała, oraz cholesterolu i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. Podstawę diety stanowią węglowodany złożone, które pokrywają ok. 55–60% dobowej liczby kalorii. Posiłki spożywa się w ciągu doby w 5–6 małych porcjach.
Leczenie hipoglikemizujące insuliną lub tabletkami ustala lekarz. Należy pamiętać o regularnym, systematycznym spożywaniu posiłków dostosowanych do rytmu badań insuliny (tabletek). Ponadto każdy pacjent musi być zaznajomiony z objawami zwiastującymi niebezpiecznie niski poziom cukru we krwi i sposobem przeciwdziałania hipoglikemii.

Ziołolecznictwo

Zioła w cukrzycy

Napisano już o niej nie tylko niezliczoną ilość artykułów, opasłych książek, ale i encyklopedie przeznaczone dla tych, których dotknęła ta choroba. Z pewną nieśmiałością wracamy więc na to pole, już wcześniej zagospodarowane i uprawione, dołączając kilka informacji, uwag i refleksji, zwłaszcza z myślą o tych, którzy mają w swoim otoczeniu osoby chore na cukrzycę, tzw. diabetyków.
Ziołolecznictwo, odpowiednia dieta i unormowany tryb życia są bardzo pomocne w leczeniu.
Cukrzyca to choroba, w której stwierdza się podwyższony poziom glukozy (cukru) we krwi. W normalnych warunkach komórki, przy współudziale insuliny (hormonu wytwarzanego przez trzustkę), pobierają z krwi glukozę i wykorzystują ją jako źródło energii. Jeśli znaczna część komórek trzustki wytwarzających insulinę ulegnie zniszczeniu, organizm nie jest w stanie przyswoić całej glukozy i wówczas jej poziom we krwi staje się zbyt wysoki. Stan taki nazywa się cukrzycą insulinozależną lub cukrzycą typu I. Pojawia się ona najczęściej u osób poniżej 30. roku życia.
Inna postać tej choroby – nazywana cukrzycą insulinoniezależną lub cukrzycą typu II – pojawia się, gdy z jakiegoś powodu insulina przestaje działać wydajnie. Ta postać występuje najczęściej u osób powyżej 40. roku życia, z nadwagą, u których w najbliższej rodzinie ktoś chorował na tę chorobę.
Charakterystycznymi objawami są: pragnienie, częste oddawanie moczu i utrata wagi. Proste badanie krwi lub moczu potwierdzi rozpoznanie.
Głównym celem leczenia chorych na cukrzycę typu I oraz typu II jest obniżenie poziomu cukru we krwi do stanu prawidłowego. Ważne jest utrzymanie prawidłowej diety, z ograniczeniem słodyczy i tłuszczu, oraz stosowanie odpowiedniej gimnastyki. Lekarz pomoże wybrać dietę i najodpowiedniejszy zestaw ćwiczeń. Poza dietą i gimnastyką, chory na cukrzycę typu I musi przyjmować insulinę. Niestosowanie się do tych zaleceń może nawet doprowadzić do śmierci.
Chory na cukrzycę typu II może często utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi wyłącznie za pomocą odpowiedniej diety i zmniejszenia nadwagi. Jeśli się to nie udaje, koniecznie należy zażywać doustnie leki obniżające poziom glukozy albo przyjmować insulinę.
Cukrzyca może być też przyczyną wielu poważnych chorób oczu i nerek oraz zwiększać ryzyko powstania owrzodzeń podudzi i chorób serca. Powikłania te pojawiają się dopiero po wielu latach trwania choroby i są następstwem uszkodzenia naczyń krwionośnych. Dlatego tak ważne jest przeprowadzanie okresowych badań lekarskich.

Leczenie ziołami

Spośród znanych i dostępnych ziół szczególnym działaniem przeciwcukrzycowym odznacza się ziele rutwicy lekarskiej oraz owocnia fasoli pospolitej. Zioła te w połączeniu z liśćmi pokrzywy – mającymi działanie moczopędne, liśćmi borówki czarnej – odznaczającymi się zdolnościami obniżania poziomu cukru we krwi, liśćmi szałwii o działaniu rozkurczowym i przeciwzapalnym oraz korzeniem mniszka, wpływającym korzystnie na przemianę materii i żółciopędnie, są polecane w cukrzycy.

Mieszanka (Diabetosan)
Ziele rutwicy lekarskiej 25 g
Strączki fasoli pospolitej 25 g
Liście pokrzywy 20 g
Liście borówki czarnej 20 g
Liście szałwii 5 g
Korzeń mniszka 5 g
Przygotowanie i stosowanie:
Z dwóch łyżek dobranych w takiej proporcji ziół sporządza się 1 szklankę odwaru. Należy ją wypić przed każdym posiłkiem.
Poza działaniem przeciwcukrzycowym zioła zapobiegają częstym u chorych na cukrzycę zakażeniom dróg moczowych i zaparciom stolca.

Liść czarnej jagody 30 g
Ziele rutwicy lekarskiej 50 g
Owocnia fasoli 40 g
Korzeń mniszka pospolitego 20 g
Kłącze perzu właściwego 30 g
Liść szałwii lekarskiej 20 g
Znamię kukurydzy zwyczajnej 40 g

Przygotowanie i stosowanie:
2 łyżki ziół zalać 1/2 l wrzącej wody i naparzać pod przykryciem co najmniej przez 30 minut. Pić 3 razy dziennie po pół szklanki między posiłkami. Pierwszą porcję ziół najlepiej wypić rano, na czczo.

Kąpiele w cukrzycy

Przygotować po 10 dag liści pokrzywy, ziela dziurawca, mięty, czarnej jagody i strączyn fasoli. Zalać 4 l wody i krótko zagotować. Odstawić do naciągnięcia na 15 minut. Przecedzić wywar do wanny. Uzupełnić wodą o temperaturze 36°C. Czas kąpieli: 15–20 minut co drugi dzień.

Oto kilka cennych wskazówek potrzebnych w leczeniu cukrzycy wg Recepty zdrowia Mariana Wiesława Wiśniewskiego:
• Spożywać bardzo wartościowe, mało słodzone konfitury z żurawiny błotnej, której owoce mają dużo witaminy C, pektyny, glukozę, żelazo, mangan, fosfor i jod.
• Przyjmować cenny, szwajcarski preparat ziołowy PADMA-28. Dawkowanie: zapobiegawczo 1–3 tabletki 3 razy dziennie na 1/2 godziny przed jedzeniem (ssać lub pogryźć, popić wodą); leczniczo: 3–6 tabletek dziennie.
• Stosować preparat BORAGOGLANDYNA-100. Sposób użycia podany na opakowaniu.
• Diabetycy przez cały czas kwitnienia mniszka pospolitego powinni zjadać codziennie 10 łodyg. W tym celu zbiera się mniszek wraz z kwiatostanem, dokładnie myje, a potem odrywa koszyczek i bardzo wolno żuje łodygę.
• 1 łyżeczkę korzeni mniszka zalać na noc szklanką zimniej wody. W następnym dniu powoli ogrzać, przecedzić i pić po 1/2 szklanki, na pół godziny przed śniadaniem i po śniadaniu.
• Płaską łyżeczkę jemioły zalać na noc szklanką zimnej wody. Rano podgrzać, przecedzić i pić 2 razy dziennie po 1/2 szklanki (zawsze ciepłe).
• 1 płaską łyżeczkę skrzypu polnego zaparzyć szklanką wrzątku, trzymać pod przykryciem 5 minut. Po odcedzeniu pić 1–2 razy dziennie po szklance.
• Uwzględnić w jadłospisie potrawy z dyni i kaszy jaglanej, gotowane na mleku, cykorię, czarne jagody, pory, selery, orzechy włoskie, ziemniaki, melony i gruszki.
• Pić 1–2 szklanki świeżego soku z gruszek lub kompot.
• Posypywać kanapki drobno posiekaną rzeżuchą.
• Pić sok z czarnej porzeczki z przegotowaną wodą.
• Przyjmować pyłek pszczeli w ilości 32 g dziennie w ciągu 2 tygodni, co przyczyni się do obniżenia cukru.
• Zetrzeć marchew, wycisnąć sok i pić 1/2 szklanki 2 razy dziennie.
• Spożywać chleb razowy, gruboziarnisty (obniża cukier).
• Jeść pomidory i pić sok pomidorowy.
• Zażywać 2 razy dziennie po 15 kropli propolisowej nalewki.
• Stosować wyciąg z miłorzębu pod nazwą TINCTURA GINGO BILOBAE.
• Pić sok z brzozy (oskołę) szczególnie w maju.
• 2–3 dni w tygodniu spożywać płatki owsiane w różnych postaciach.
• Wycisnąć 1/2 szklanki soku z surowych ziemniaków, dodać sok z cytryny lub marchwi. Pić 4 razy dziennie po 1/2 szklanki.

Leczenie cukrzycy powinno być kompleksowe, więc należy:
• Przyjmować leki przepisane przez lekarza.
• Stosować dietę.
• Prowadzić samokontrolę (pomiar cukru).
• Zwiększyć aktywność fizyczną.

Dieta

Właściwe odżywianie jest jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na wyniki leczenia cukrzycy. Wbrew powszechnym poglądom, żywienie w cukrzycy jest podobne do zasad racjonalnego żywienia osób zdrowych. Podane poniżej zalecenia może stosować także Twoja rodzina!

Pamiętaj:
• Zjadaj 6 posiłków niezbyt obfitych w czasie doby.
• Spożywaj je o stałych porach.
• Spożywaj posiłek we właściwym czasie po każdym wstrzyknięciu insuliny.
• Nie ma skutecznego leczenia cukrzycy bez przestrzegania diety.

Dieta cukrzycowa, podobnie jak w żywieniu zdrowego człowieka, zawiera wszystkie składniki pokarmowe, a więc: węglowodany, białka, tłuszcze, witaminy i sole mineralne.
Węglowodany – powinny pokrywać 55–60% ogólnego zapotrzebowania energetycznego.
Unikaj spożywania węglowodanów prostych (cukrów prostych): cukru, miodu, dżemu, słodyczy, które powodują wzrost poziomu cukru we krwi.

Źródłem węglowodanów powinny być głównie:
• produkty zbożowe
• warzywa
• owoce.
Białko – powinno pokrywać 10–15% (wyjątkowo 20%) zapotrzebowania energetycznego; ilość białka w diecie zwiększa się u kobiet w ciąży, kobiet karmiących oraz u dzieci i młodzieży.
Unikaj wieprzowiny, tłustego drobiu (gęsi, kaczki).
Tłuszcze – powinny pokrywać mniej niż 30% zapotrzebowania energetycznego. Ogranicz spożycie cholesterolu (mniej niż 300 g na dobę), a więc: podroby, masło, śmietankę kremową, żółtko, jaja kurze.

Przygotowując potrawy, pamiętaj:
• Nie rozgotowuj produktów zbożowych i jarzyn "na miękko”.
• Gotuj w małej ilości wody lub na parze, piecz w pergaminie, duś z dodatkiem jak najmniejszej ilości tłuszczu.
• Do doprawiania potraw używaj chudego mleka, kefiru, jogurtu.
• Unikaj potraw smażonych.
• Ogranicz spożycie soli kuchennej.
• Unikaj słodkich płynów (szczególnie między posiłkami).

Jeśli chcesz prawidłowo kontrolować swoją cukrzycę:
• Przestrzegaj podstawowych zasad żywienia w cukrzycy.
• Często kontroluj poziom cukru we krwi i nabieraj własnych doświadczeń.
• Kontroluj wagę raz w tygodniu.
• W razie wątpliwości i problemów skontaktuj się z diabetologiem.

Klimatoterapia

Uzdrowiska polecane dla diabetyków to: Kołobrzeg, Krynica Zdrój.
Cukrzycę świeżo wykrytą i z powikłaniami u dzieci leczy się w Rabce.

Cukrzyca a stopy

Kiedy pomyślisz o tym, jak przez cały dzień potrzebne ci są stopy, z łatwością zrozumiesz, jak ważne jest otoczyć je specjalną troską. Odpowiednia pielęgnacja nóg i stóp jest jednym ze sposobów zapanowania nad cukrzycą.
• Codziennie oglądaj wierzch, spód stopy i przestrzeń między palcami. Sprawdź, czy nie ma zmian zabarwienia skóry, owrzodzeń, otarć, stwardnienia naskórka. Jeśli stopy są czerwone, opuchnięte i gorące, może to oznaczać, że nastąpiło zakażenie.
• Codziennie myj stopy letnią wodą i łagodnym mydłem. Osuszaj je, a nie wycieraj. Między palcami używaj pudru do stóp – to zabezpieczy cię przed grzybicą i sprawi, że będziesz czuł się lepiej.
• Smaruj wierzch i spód stopy kremem nawilżającym lub odpowiednią maścią do stóp, polecaną przez lekarza. Nie smaruj jednak między palcami.
• Paznokcie obcinaj równo. Nie pozwól, żeby urosły za długie, nie obcinaj ich też za krótko.
• Noś bawełniane albo wełniane skarpetki. Codziennie je zmieniaj.
Używaj wygodnego obuwia – szerokie nosy, głębokie, najlepiej z prawdziwej skóry.
• Nie chodź nigdy boso, nie zbliżaj nóg do grzejników, nie myj ich w gorącej wodzie.
• Pamiętaj o codziennym wykonywaniu ćwiczeń fizycznych. Spaceruj 1/2–1 godzinę, pobudza to krążenie krwi i poprawia samopoczucie.

Niedocukrzenie – hipoglikemia

O niedocukrzeniu mówimy wtedy, gdy stężenie glukozy we krwi spadnie poniżej 60 mg.

Najczęstsze przyczyny niedocukrzenia:
• Nadmiar insuliny
• Błędy w odżywianiu
• Za duży wysiłek fizyczny
• Wypicie alkoholu.

Postępowanie przy objawach niedocukrzenia:
• Zjedz 3 kostki lub trzy łyżki cukru albo wypij szklankę słodzonej wody, słodki sok czy inny słodki napój. Następnie po kilku minutach spożyj dodatkowy posiłek zawierający węglowodany i białko.
• Jeśli twój stan się nie poprawi po kilku minutach lub jeśli stracisz przytomność, twoje otoczenie powinno wezwać pogotowie ratunkowe.

Objawy niedocukrzenia:
• Pocenie się
• Uczucie głodu
• Uczucie słabości
• Kołatanie serca
• Niepokój
• Zaburzenia widzenia
• Drżenie rąk
• Bóle głowy.

Pamiętaj:
• zawsze ustal, co mogło być przyczyną niedocukrzenia,
• badaj poziom cukru we krwi i moczu,
• noś ze sobą kostki cukru,
• noś ze sobą kartę identyfikacyjną (informację, że jesteś chory na cukrzycę).

Stres a cukrzyca

Zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom glukozy we krwi powoduje zmiany w nastroju i nastawieniu do zadań życiowych.
Przy hiperglikemii (podwyższony poziom cukru) powstaje uczucie zmęczenia, depresji, osłabienia, niemocy.
Przy hipoglikemii (obniżony poziom cukru) pojawia się nerwowość, pobudliwość, skłonność do gniewu, a przy znacznym spadku glikemii, poniżej 40 mg, także agresywność, nieuzasadniona ruchliwość lub apatia, lęk, a nawet utrata przytomności.
Oczywiście, nie wszystkie emocje u osoby z cukrzycą zależą od poziomu glikemii. Chory może być w depresji albo okazywać wybuchowość z innych przyczyn. Istnieją dowody wskazujące, że stres wpływa na regulację metabolizmu w wielu kierunkach. Może więc zmieniać regulację przemiany glukozy. Z tego powodu osoba poddana działaniu stresu powinna szukać pomocy u lekarza, który wskaże, jak sobie z tym radzić, jak nie dopuścić, aby powodował on zaburzenia w wyrównaniu i kontroli cukrzycy, np. zaleci odpoczynek, oddalenie się od ludzi i sytuacji stresowych, wskaże pomocne ćwiczenia relaksacyjne (antystresowe).

Samokontrola w cukrzycy

Samokontrolą nazywamy wszystkie czynności i decyzje podejmowane przez pacjenta (lub jego najbliższe otoczenie, np. przez rodziców dzieci z cukrzycą), które umożliwiają kontrolę cukrzycy w zmieniających się warunkach życia codziennego.

Podstawowe elementy samokontroli:
• przestrzeganie codziennej diety,
• odpowiedni wysiłek fizyczny,
• samodzielne badanie: poziomu cukru we krwi, cukru i acetonu w moczu oraz mikroalbuminu w moczu,
• właściwe wstrzykiwanie insuliny i umiejętność modyfikacji dawek w zależności od wyników pomiaru cukru we krwi, dobór diety, dawkowanie wysiłku fizycznego,
• umiejętność rozwiązywania problemów, analiza popełnionych błędów, obserwacja objawów niedocukrzenia i przecukrzenia,
• pomiary ciśnienia tętniczego,
• pielęgnacja stóp,
• kontrola wagi.

Pomiarów stężenia glukozy we krwi dokonujemy:
• na czczo,
• 1,5–2 godziny po posiłkach,
• przed głównymi posiłkami oraz w drugiej połowie nocy, koło godziny 330, kiedy stężenie glukozy we krwi jest najniższe, • ważne jest też częste badanie przed snem (o godzinie 2200), co ma istotne znaczenie dla zapobiegania nocnemu niedocukrzeniu.

Jak często pacjent powinien kontrolować poziom glukozy we krwi?
• przy 2-krotnych wstrzyknięciach insuliny na dobę, przykładowy plan kontroli glukozy we krwi to 3 razy w tygodniu 4 oznaczenia dziennie (na czczo i 2 godziny po posiłkach głównych),
• przy 3–4-krotnych wstrzyknięciach insuliny na dobę, zaleca się codziennie kilkakrotne – co najmniej 4 razy – oznaczenia glukozy we krwi.

Zapamiętaj!

• Przyjmuj leki przepisane przez lekarza
• Stosuj dietę
• Prowadź samokontrolę
• Zwiększ aktywność fizyczną
• Unikaj stresu
• Korzystaj z leczenia uzdrowiskowego
• Dbaj o stopy
• Pamiętaj zawsze o modlitwie, polecając Bogu swoje kłopoty i zdrowie.

Książka "Apteka Braci Bonifratrów. Porady medyczne i ziołolecznicze" - oprawa twarda - Wydawnictwo M.