Algieria. Seria: Historia państw świata w XX wieku

Opis książki:

Algieria jako nazwa państwa pojawiła się dopiero w pierwszej połowie XIX w. - nadali ją Francuzi, wywodząc od Algieru, portu śródziemnomorskiego o wielowiekowej historii. Nie od razu zresztą oznaczała całość terytorium dzisiejszego państwa - tak stało się dopiero z początkiem XX stulecia. Algieria - ta sięgająca przedpola Sahary - od najdawniejszych wieków była miejscem zagmatwanej historii. Nie była to jednak historia Algierczyków w dzisiejszym tego słowa znaczeniu, albowiem uzyskali oni świadomość narodową dopiero w XX w.
Dzieje Algierii to historia ziemi i ludów, którym przyszło żyć na tym obszarze, różnorodnych cywilizacji, które pozostawiły ślad bądź materialny, bądź duchowy; dlatego pozwoliłam sobie w Kalendarium, załączonym na końcu książki, zamieścić orientacyjne daty, które wyznaczają epoki sięgające aż starożytności. Substratem etnicznym Algierii - a szerzej całego Maghrebu - byli Berberowie, poddawani na przestrzeni wieków, w większym lub mniejszym stopniu, panowaniu i wpływom Fenicjan, Kartagińczyków, Rzymian, Wandali, Arabów, Turków i wreszcie Francuzów. Dzieje tego regionu to także historia zmieniających się religii obszaru śródziemnomorskiego, z których dwie naznaczyły go głęboko: chrześcijaństwo w staroźytności oraz islam od czasów średniowiecza. Historia Algierii w takim samym stopniu zawiera w sobie dzieje starożytnej cywilizacji punickiej i rzymskiej jak średniowiecznej islamskiej - arabskiej oraz późniejszej tureckiej. Jednak islamizacja i arabizacja na trwałe włączyły Algierię, wraz z całą Afryką Północną, w obręb kultury muzułmańskiej. Dlatego organizmem państwowym, do którego najchętniej Algierczycy nawiązują, jest państwo tureckie, w czasach nowoźytnych sprawujące zwierzchnictwo nad przybrzeźną Algierią. W cień natomiast odchodzi starożytna Numidia z wielkim Masynissą, którego państwo sięgało niemal Sahary.
Algieria to jeden z tych krajów, którego historii XX w. nie sposób rozpatrywać w całkowitym oderwaniu od XIX stulecia. Tak naprawdę w dziejach nowożytnej Algierii prawdziwą cezurą jest rok 1830 - rok francuskiej ekspedycji wojskowej do Afryki Północnej. Od tego momentu Algieria stała się francuską kolonią i pozostała nią aż do 1962 r. Po tej dacie mamy do czynienia z niepodległym krajem i zarazem z sytuacją o wiele klarowniejszą - Algieria stała się krajem muzułmańskim zamieszkanym przez naród algierski. Wcześniej była pospołu ojczyzną dwu nacji - rdzennych mieszkańców, muzułmańskich Arabów i Berberów, oraz przybyłych tu Europejczyków, obywateli francuskich. To właśnie dlatego przez całą książkę biegną dwa splatające się nurty opisu historycznego. Tyleż samo miejsca poświęcam muzułmanom, ojcom dzisiejszych Algierczyków, jak i tzw. pieds-noirs, Francuzom z kolonii, których historia zakończyła się z chwilą niepodległości kraju. Przez cały czas w tle toczy się historia metropolii, nierozłącznie związanej z kolonią. W czasie drugiej wojny światowej w pewnym momencie ów trzeci wątek - los i przyszłość samej Francji - splótł się tak mocno z ziemią algierską, iź znalazł również swe miejsce w książce. Kolonialna przeszłość Algierii, jednorodna w swojej strukturze społecznej, ekonomicznej i politycznej, wymusiła niejako szersze potraktowanie dziejów dziewiętnastowiecznych. W ten sposób odbiegłam nieco od schematu serii, mam jednak nadzieję, iź Czytelnik będzie wyrozumiały, ponieważ dzięki temu otrzymuje pogiębiony i dołdadnłejszy obraz Algierii.
Okres francuski w historii Algierii jest niezmiernie waźny - to on w istocie ukształtował nowożytną Algierię. Dzisiejsze państwo, z wieloma problemami, jest po prostu trudnym spadkiem po tamtych czasach. To wówczas nastąpiło zdegenerowanie tradycyjnych struktur społecznych i został zerwany naturalny proces państwotwórczy ludności, rodzący się na początku XIX w. Już w czasach tureckich brakowało identyfikacji ludności z państwem - muzułmańskim wszakźe - a cóż dopiero mówić o czasach francuskich, z narzuconą obcą administracją. W Algierii kolonialnej podmiotem narodowej historii nie stało się państwo organizujące naród, lecz naród bezpaństwowy, który usilnie zmierzał do odzyskania niepodleglości. Jednocześnie, to właśnie pod wpływem francuskim elity algierskie przejmowały europejskie idee i formy działania politycznego, wzbogacając w ten sposób rodzimy ruch narodowy. Zaś niepodległa Algieria przyjęła, z wyjątkiem Kodeksu rodzinnego, nowoczesne - wzorowane na francuskich - rozwiązania prawne. Takźe w czasach kolonialnych nastąpiło wytyczenie granicy w obrębie regionu saharyjskiego i w ten sposób Algieria - wówczas jako kolonia - otrzymała dzisiejsze granice. Ogrom przyłączonych terytoriów zrodził u Algierczyków ambicje przewodzenia całemu Maghrebowi.
Trudna niepodległość - niepozbawiona "chwały" epoki Boumediene`a z lat siedemdziesiątych XX w., kiedy Algieria wyrosła na liczące się państwo regionu - w latach dziewięćdziesiątych eksplodowała krwawą wojną domową, w której ścierali się islamiści i siły rządowe. Historię kraju doprowadziłam do roku 2000 (Kalendarium do 2005 r.), albowiem wówczas prezydent Abdelazis Bouteflika zatwierdził ustawę o "zgodzie narodowej" - w istocie amnestię - która położyła kres wieloletniej wojnie. Książkę zwieńczyłam Posłowiem, które napisałam bardziej con amore aniżeli z obowiązku historyka Algierii. Historię tę dedykowalam polskim specjalistom, którzy pracowali w Algierii, zatem Posłowie opowiada o polskiej tam obecności, sięgającej XIX stulecia i trwającej aź do lat dziewięćdziesiątych XX w.
Pragnę nadmienić, źe celowo zachowałam francuską pisownię nazwisk algierskich, poniewaź literatura obcojęzyczna uźywa właśnie takiej. W dobie internetu taka pisownia stanowi duźe ułatwienie, ponieważ wpisanie do światowych wyszukiwarek nazwiska w fonetycznym zapisie polskim na niewiele się zdaje poszukującemu informacji.
Autorka

Książka "Algieria. Seria: Historia państw świata w XX wieku" - Aleksandra Kasznik-Christian - oprawa miękka - Wydawnictwo TRIO. Książka posiada 590 stron i została wydana w 2006 r.